1. Czym jest unia?
To zwiazek panstw (z jezyka lacinskiego unio = zjednoczenie, jednosc).
2. Unia personalna - polaczenie dwoch panstw osoba monarchy taka byla np. unia polsko-wegierska za panowania krola Ludwika czy unia polsko-saska)
3. Unia realna - panstw nie laczy tylko wspolny krol, ale oba kraje maja tez wspolne pewne instytucje, np. sejm i senat, jak ustalono w akcie unii lubelskiej z 1569 roku.
4. Dlaczego na polskim tronie zasiadl krol Wegier?
W XIV wieku Polska stala sie ponownie zjednoczonym krolestwem. Minal czas rozbicia jej na dzielnice rzadzone przez niezaleznych wladcow i Polska miala znow jednego monarche. Ale zjednoczenie kraju nie przebiegalo spokojnie. Towarzyszyly mu liczne wojny. W tym okresie Polska znalazla sojusznika: byly nim Wegry rzadzone przez dynastie Andegawenow.
Wegrzy udzielali Polsce pomocy zbrojnej, popierali ja w sporach z Czechami i Krzyzakami. Aby utrzymac ten korzystny dla kraj sojusz, krol Kazimierz Wielki zobowiazywal sie, ze po jego bezpotomnej smierci na polskim tronie zasiadzie wladca Wegier, Ludwik.
5. Kiedy doszlo do pierwszej unii polsko-litewskiej?
Podpisano ja w miejscowosci Krewo (stad jej nazwa - unia krewska) w 1385 roku, kiedy wladca Polski byla Judwiga. Rzadzcy Litwa Jagiello zobowiazal sie przylaczyc swoj kraj do Polski przyjac chrzest (byl poganinem) i poslubic Jadwige. Po spelnieniu swych przyrzeczen Wladyslaw Jagiello zostal korowany na krola (1386 r.)
6. Co sklonilo Polakow do zawarcia unii z Litwa?
Dzieki unii:
- Polska uwalniala sie od plagi najazdow litewskich na jej ziemie (Litwini palili wsie i miasta zabijali i uprowadzali w niewole ludnosc).
-Polska mogla prowadzic ekspansje na ziemie ruskie, co przynosilo polskim moznym i rycerstwu znaczne zyski. Polacy chcieli rowniez odzyskac Pomorze Gdanskie zajete przez zakon krzyzakcki w 1309 roku.
-Polskie duchawienstwo zaczelo prowadzic akacje chrystianizacyjna wsrod mieszkancow olbrzymiego panstwa litewskiego.
7. Jakie korzysci dawala Litwie unia z Polska?
-Chrzest Litwy odbieral zakonowi krzyzackiemu pretekst do wypraw wojennych na ziemie litewskie. Litwa stawala sie przeciez krajem chrzescijanskim.
-Sprzeymierzone sily polskie i litewskie mogly zostac wykorzystane w walkach o ziemie ruskie. Nie tylko bowiem Litwini dazyli do ich opanowania. Pretensje do zwierzchnosci nad nimi zglasza Moskwa. Litwa coraz bardziej odczuwala jej wzrastajaca potege, ktora mogla zagrozic litewskiemu panowaniu na Wschodzie.
8. Jakie byly skutki unii w Krewie?
Z polaczenie Polski i ogromnej , lecz niezbyt silnej Litwy, powstalo rozlegle panstwo plsko-litewskie. Bylo ono prawdziwym mocarstwem w Europie Srodkowo-Wschodniej, z ktorym liczyli sie wszyscy sasiedzi. W roku 1410 wojska polsko-litewskie rozbily armie krzyzacka pod Grunwaldem. Od tej pory zakon krzyzakcki nie zagrazal juz Polsce ani Litwie. Wojska polskie wspmagaly Litwinow w walce z Moskwa: wspolnie opanowano wazne twierdze - Smolensk i Polock.
9. Dlaczego podpisano unie wilensko-radomska?
Stryjeczny brat Jagielly, Witold, dazyl do zachowania odrebnosc Litwy. Byl przkonany, ze posiada tak wielkie sily, iz potrafic prowadzic samodzielna polityke i walczyc zwyciesko z Moskwa i Tatarami. Jednak kleska w bitwie nad rzeka Worskla (1399 r.) uzmyslowila mu, ze zwiazek z Polska jest niezbedny. Zawarto wtedy unie wilensko-radomska (1401 r.), ktora ustalala stosunki miedzy oboma panujacymi: Witold byl samodzilnym wladca Litwy, ale uznawal nad soba zwierzchnictwo Jagielly.
10. Jakie byly postanowienie unii w Horodle?
Unia, ta zawarta qw 1413 roku, miala na nowo ulozyc stosunki miedzy Polska i Litwa po zwycieskiej wojnie z Krzyzakami. Polska uznala odrebnosc Litwy. Po smierci Witolda na tron ksiazecy mial wstapic nowy wladca, ale po uzgodnieniu tego z Polska. Litwini zobowiazali sie, ze nie beda dzialac na szkode Polski i zawiazywac przymierza z jej wrogami. Szlachta litewska (ale tylko katolicka) uzyskiwala takie przywileje, jakie miala szlachta polska.
11. Jak wygladaly stosunki polsko-litewskie za Kazimierza Jagiellonczyka?
Kiedy mlodszy syn Jagielly, Kazimierz, zostal w 1440 roku obrany wielkim ksieciem litewskim, zerwano w ten sposob zwiazek obu krajow (w Polsce panowal wtedy Wladyslaw Warnenczyk, jednoczesnie krol Wegier). Dopiero kiedy przed Kazimierzem stanela mozliwosc objecia polskiego tronu, zdecydowal sie w 1446 roku wydac akt, ktory regulowal stosunki polsko-litewskie. Polska i Lita mial urzymywac swoj zwiazek dzieki osobie monarchy, ale byly to dwa niezalezne od siebie panstwa.
12. Dlaczego tak waznym wydarzeniem bylo zawarcie unii lubelskiej?
Podczas sejmu, ktory odbywal sie w 1569 roku w Lublinie, szlachta polska i litewska ustalily zasady na jakich od tej pory miala funkcjonowac Rzeczpospolita Obojga narodow. Taka forma wspolistnienia przetrwala az do rozbiorow.
-Wspolny dla obu krajow mial byc monarcha , sejm i senat.
- Wspolnie prowadzic miano wojny i politke zagraniczna.
-Oddzielne dla Korony (czyli Polski) i Litwy byly urzedy, wojsko, skarb, administracja i sadownictwo.
-Do Korony wlaczono wojewodztwa: kijowskie, wolynskie, braclawskie i podlaskie.
-Zarowno polska, jak i litewska szlachta mogla osiedlac sie swobodnie na terenie calej Rzeczpospolitej.
13. Skutki unii lubelskiej
Wkrotce drobna szlachta (zwlaszcza z Mazowsza) rozpoczela masowo kolonizacje Ukrainy. Moznowladztwo oraz szlachta litewska i ruska ulegla polonizacji: poslugiwaly sie jezykiem polskim, polska kultura szerzyla sie coraz bardziej wsrod warstwy uprzywilejowanej.
14. Dlaczego nie utrzymala sie unia polsko-szwedzka?
Wydawalo sie, ze po elekcji na polski tron Zygmunta III Wazy (1587 r.), syna krola Szwecji, mozliwy bedzie zwiazek tych woch panstw. Okazalo sie, ze nie byly to plany realne. Szwedzi, wyznajacy luteranizm, obawialo sie, ze znany ze swego fanatyzmu religijnego krol Zygmunt bedzie chcial sila narzucil katolicyzm . Sadzili, ze wraz z polskim wladca przybeda do Szwecji liczni Polacy i zajma wazne urzedy, usuwajac z nich Szwedow. Sami Polacy nie udzieli swojemu monarsze wystarczajacej pomocy, by mogl utrzymac sie na szwedzkim tronie . W 1598 roku Zygmunt III ostatecznie zrzekl sie korony ojca, ale marzyl o niej do konca swego panowania w Polsce. Krolem Szwecji pragnal byc takze syn Zygmunta III, Wladyslaw IV.
15. Jakie wydarzenie zapoczatkowalo unie polsko-saska?
Byla to elekcja na tron polski Augusta II Mocnego w 1697 roku . August, z dynastii Wettinow, byl jednoczesnie elektorem (wladca) Saksonii. Po jego smierci krolem Rzeczpospolitej obwolano jego syna, Augusta III. Panowal do 1763 roku. Trzeba jednak pamietac, ze w tym czasie Polska miala tez jeszcze jednego krola. Byl nim Stanislaw Leszczynski panujacy w latach 1704-1709 z woli krola Szwecji, Karola XII, i w latach 1733-1736, dzieki poparciu wiekszosci polskiej szlachty. Ostatecznie jednak Leszczynski przegral rywalizacje o polska korone z Augustem III, ktorego popierala Rosja.
16. Czy unia polsko- saska przyniosla korzysci obu krajom?
Kiedy August Mocny zostal krolem Polski, wydawalo sie, ze oba kraje czeka wspaniala przyszlosc. Saksonia byla dobrze zagospodarowanym panstwem w ktorym dzialaly liczne manufaktury, jej skarbiec byl pelen, pomyslnie rozwijal sie handel. Rozlegla Rzeczpospolita opromieniona slawa pogromcy Turkow, krola Jana Sobieskiego (poprzednik Augusta na tronie), mogla dostarczyc swietnie wyszkolnych zolnierzy. Wszystko jednak sprzysieglo sie przeciw zwiazkowi Plakow i Sasow. August II wplatal Polske w wojne zw Szwecja, z ktorej oba kraje wyszly ograbiaone i zniszczone. August III zapewnil Polsce dlugie lata pokoju. Leczono wtedy zadane jej rany, ale zupelnie zaniedbano rozwoj polskiej armii, nie dzialal sejm, a kraj paralizowala walka stronnictw magnackich. tymczasem sasiedzi Polski - Rosja, Prusy i Austria - zbudowali nowoczesne monarchie absolutustyczne. dysponowaly one sprawna administracja i olbrzymimi silami zbrojnymi.
17. Daty
1370-1382: unia polsko-wegierska
1385: unia krewska
1401: unia wilenska-radomska
1413: unia horodelska
1569: unia lubelska
1594-1598: nieudana unia polsko-szwedzka
1697-1763: unia polsko-saska
To zwiazek panstw (z jezyka lacinskiego unio = zjednoczenie, jednosc).
2. Unia personalna - polaczenie dwoch panstw osoba monarchy taka byla np. unia polsko-wegierska za panowania krola Ludwika czy unia polsko-saska)
3. Unia realna - panstw nie laczy tylko wspolny krol, ale oba kraje maja tez wspolne pewne instytucje, np. sejm i senat, jak ustalono w akcie unii lubelskiej z 1569 roku.
4. Dlaczego na polskim tronie zasiadl krol Wegier?
W XIV wieku Polska stala sie ponownie zjednoczonym krolestwem. Minal czas rozbicia jej na dzielnice rzadzone przez niezaleznych wladcow i Polska miala znow jednego monarche. Ale zjednoczenie kraju nie przebiegalo spokojnie. Towarzyszyly mu liczne wojny. W tym okresie Polska znalazla sojusznika: byly nim Wegry rzadzone przez dynastie Andegawenow.
Wegrzy udzielali Polsce pomocy zbrojnej, popierali ja w sporach z Czechami i Krzyzakami. Aby utrzymac ten korzystny dla kraj sojusz, krol Kazimierz Wielki zobowiazywal sie, ze po jego bezpotomnej smierci na polskim tronie zasiadzie wladca Wegier, Ludwik.
5. Kiedy doszlo do pierwszej unii polsko-litewskiej?
Podpisano ja w miejscowosci Krewo (stad jej nazwa - unia krewska) w 1385 roku, kiedy wladca Polski byla Judwiga. Rzadzcy Litwa Jagiello zobowiazal sie przylaczyc swoj kraj do Polski przyjac chrzest (byl poganinem) i poslubic Jadwige. Po spelnieniu swych przyrzeczen Wladyslaw Jagiello zostal korowany na krola (1386 r.)
6. Co sklonilo Polakow do zawarcia unii z Litwa?
Dzieki unii:
- Polska uwalniala sie od plagi najazdow litewskich na jej ziemie (Litwini palili wsie i miasta zabijali i uprowadzali w niewole ludnosc).
-Polska mogla prowadzic ekspansje na ziemie ruskie, co przynosilo polskim moznym i rycerstwu znaczne zyski. Polacy chcieli rowniez odzyskac Pomorze Gdanskie zajete przez zakon krzyzakcki w 1309 roku.
-Polskie duchawienstwo zaczelo prowadzic akacje chrystianizacyjna wsrod mieszkancow olbrzymiego panstwa litewskiego.
7. Jakie korzysci dawala Litwie unia z Polska?
-Chrzest Litwy odbieral zakonowi krzyzackiemu pretekst do wypraw wojennych na ziemie litewskie. Litwa stawala sie przeciez krajem chrzescijanskim.
-Sprzeymierzone sily polskie i litewskie mogly zostac wykorzystane w walkach o ziemie ruskie. Nie tylko bowiem Litwini dazyli do ich opanowania. Pretensje do zwierzchnosci nad nimi zglasza Moskwa. Litwa coraz bardziej odczuwala jej wzrastajaca potege, ktora mogla zagrozic litewskiemu panowaniu na Wschodzie.
8. Jakie byly skutki unii w Krewie?
Z polaczenie Polski i ogromnej , lecz niezbyt silnej Litwy, powstalo rozlegle panstwo plsko-litewskie. Bylo ono prawdziwym mocarstwem w Europie Srodkowo-Wschodniej, z ktorym liczyli sie wszyscy sasiedzi. W roku 1410 wojska polsko-litewskie rozbily armie krzyzacka pod Grunwaldem. Od tej pory zakon krzyzakcki nie zagrazal juz Polsce ani Litwie. Wojska polskie wspmagaly Litwinow w walce z Moskwa: wspolnie opanowano wazne twierdze - Smolensk i Polock.
9. Dlaczego podpisano unie wilensko-radomska?
Stryjeczny brat Jagielly, Witold, dazyl do zachowania odrebnosc Litwy. Byl przkonany, ze posiada tak wielkie sily, iz potrafic prowadzic samodzielna polityke i walczyc zwyciesko z Moskwa i Tatarami. Jednak kleska w bitwie nad rzeka Worskla (1399 r.) uzmyslowila mu, ze zwiazek z Polska jest niezbedny. Zawarto wtedy unie wilensko-radomska (1401 r.), ktora ustalala stosunki miedzy oboma panujacymi: Witold byl samodzilnym wladca Litwy, ale uznawal nad soba zwierzchnictwo Jagielly.
10. Jakie byly postanowienie unii w Horodle?
Unia, ta zawarta qw 1413 roku, miala na nowo ulozyc stosunki miedzy Polska i Litwa po zwycieskiej wojnie z Krzyzakami. Polska uznala odrebnosc Litwy. Po smierci Witolda na tron ksiazecy mial wstapic nowy wladca, ale po uzgodnieniu tego z Polska. Litwini zobowiazali sie, ze nie beda dzialac na szkode Polski i zawiazywac przymierza z jej wrogami. Szlachta litewska (ale tylko katolicka) uzyskiwala takie przywileje, jakie miala szlachta polska.
11. Jak wygladaly stosunki polsko-litewskie za Kazimierza Jagiellonczyka?
Kiedy mlodszy syn Jagielly, Kazimierz, zostal w 1440 roku obrany wielkim ksieciem litewskim, zerwano w ten sposob zwiazek obu krajow (w Polsce panowal wtedy Wladyslaw Warnenczyk, jednoczesnie krol Wegier). Dopiero kiedy przed Kazimierzem stanela mozliwosc objecia polskiego tronu, zdecydowal sie w 1446 roku wydac akt, ktory regulowal stosunki polsko-litewskie. Polska i Lita mial urzymywac swoj zwiazek dzieki osobie monarchy, ale byly to dwa niezalezne od siebie panstwa.
12. Dlaczego tak waznym wydarzeniem bylo zawarcie unii lubelskiej?
Podczas sejmu, ktory odbywal sie w 1569 roku w Lublinie, szlachta polska i litewska ustalily zasady na jakich od tej pory miala funkcjonowac Rzeczpospolita Obojga narodow. Taka forma wspolistnienia przetrwala az do rozbiorow.
-Wspolny dla obu krajow mial byc monarcha , sejm i senat.
- Wspolnie prowadzic miano wojny i politke zagraniczna.
-Oddzielne dla Korony (czyli Polski) i Litwy byly urzedy, wojsko, skarb, administracja i sadownictwo.
-Do Korony wlaczono wojewodztwa: kijowskie, wolynskie, braclawskie i podlaskie.
-Zarowno polska, jak i litewska szlachta mogla osiedlac sie swobodnie na terenie calej Rzeczpospolitej.
13. Skutki unii lubelskiej
Wkrotce drobna szlachta (zwlaszcza z Mazowsza) rozpoczela masowo kolonizacje Ukrainy. Moznowladztwo oraz szlachta litewska i ruska ulegla polonizacji: poslugiwaly sie jezykiem polskim, polska kultura szerzyla sie coraz bardziej wsrod warstwy uprzywilejowanej.
14. Dlaczego nie utrzymala sie unia polsko-szwedzka?
Wydawalo sie, ze po elekcji na polski tron Zygmunta III Wazy (1587 r.), syna krola Szwecji, mozliwy bedzie zwiazek tych woch panstw. Okazalo sie, ze nie byly to plany realne. Szwedzi, wyznajacy luteranizm, obawialo sie, ze znany ze swego fanatyzmu religijnego krol Zygmunt bedzie chcial sila narzucil katolicyzm . Sadzili, ze wraz z polskim wladca przybeda do Szwecji liczni Polacy i zajma wazne urzedy, usuwajac z nich Szwedow. Sami Polacy nie udzieli swojemu monarsze wystarczajacej pomocy, by mogl utrzymac sie na szwedzkim tronie . W 1598 roku Zygmunt III ostatecznie zrzekl sie korony ojca, ale marzyl o niej do konca swego panowania w Polsce. Krolem Szwecji pragnal byc takze syn Zygmunta III, Wladyslaw IV.
15. Jakie wydarzenie zapoczatkowalo unie polsko-saska?
Byla to elekcja na tron polski Augusta II Mocnego w 1697 roku . August, z dynastii Wettinow, byl jednoczesnie elektorem (wladca) Saksonii. Po jego smierci krolem Rzeczpospolitej obwolano jego syna, Augusta III. Panowal do 1763 roku. Trzeba jednak pamietac, ze w tym czasie Polska miala tez jeszcze jednego krola. Byl nim Stanislaw Leszczynski panujacy w latach 1704-1709 z woli krola Szwecji, Karola XII, i w latach 1733-1736, dzieki poparciu wiekszosci polskiej szlachty. Ostatecznie jednak Leszczynski przegral rywalizacje o polska korone z Augustem III, ktorego popierala Rosja.
16. Czy unia polsko- saska przyniosla korzysci obu krajom?
Kiedy August Mocny zostal krolem Polski, wydawalo sie, ze oba kraje czeka wspaniala przyszlosc. Saksonia byla dobrze zagospodarowanym panstwem w ktorym dzialaly liczne manufaktury, jej skarbiec byl pelen, pomyslnie rozwijal sie handel. Rozlegla Rzeczpospolita opromieniona slawa pogromcy Turkow, krola Jana Sobieskiego (poprzednik Augusta na tronie), mogla dostarczyc swietnie wyszkolnych zolnierzy. Wszystko jednak sprzysieglo sie przeciw zwiazkowi Plakow i Sasow. August II wplatal Polske w wojne zw Szwecja, z ktorej oba kraje wyszly ograbiaone i zniszczone. August III zapewnil Polsce dlugie lata pokoju. Leczono wtedy zadane jej rany, ale zupelnie zaniedbano rozwoj polskiej armii, nie dzialal sejm, a kraj paralizowala walka stronnictw magnackich. tymczasem sasiedzi Polski - Rosja, Prusy i Austria - zbudowali nowoczesne monarchie absolutustyczne. dysponowaly one sprawna administracja i olbrzymimi silami zbrojnymi.
17. Daty
1370-1382: unia polsko-wegierska
1385: unia krewska
1401: unia wilenska-radomska
1413: unia horodelska
1569: unia lubelska
1594-1598: nieudana unia polsko-szwedzka
1697-1763: unia polsko-saska
Komentarze
Prześlij komentarz