1. Kim sa bohaterowie "Kamieni na szaniec"?
Bohaterowie tej ksiazki to mlodzi chlopcy - harcerze Zoska, Alek i Rudy - ktorzy dopiero co zdali mature. Inteligentni, zdolni, bardzo ambitni, mieli wielkie plany. Niestety - nagle ich swiat legly w gruzach. rozpoczela sie II wojna swiatowa, wobec ktorej chlopcy nie mogli pozostac obojetni. Tragizm ich pokolenia polegal na tym, ze wychowano ich w poszanowaniu godnosci czlowieka i wartosci ludzkiego zycia - dorastali w optymistycznie nastrojowej Polsce, dopiero od niedawna niepodleglej. Tymczasem swiat, w ktorym ich wychowano, nagle przestal istniec. Postanowli walczyc z wrogiem, byli przeciez patriotami - tak zostali wychowani w domu, szkole czy na harcerskich zbiorkach.
Chlopcy musieli szybko dojrzec, czas okupacji byl dla nich czasem wielkiej proby. Wyszli z niej zwyciesko, nie dali sie zastraszyc, zgnebic. musieli bardzo szybko dojrzec, stac sie odpowiedzialni nie tylko za siebie i swoje czyny, ale takze rodzicow, kolegow, przeprowadzane akcje. Przywykli do zycia w ciaglym strachu. Stali sie nieugieci i nauczyli sie zelaznej dyscyplicy - najmniejszy blad popelniony w ktorejsc akcji mogl byc jednoznaczny ze smiercia wielu ludzi.
a) Alek - Aleksy Dawidowski (1920-1943)
Podharcmisrz, czlonek podziemnej organizacji "Wawer", dowodca druzyny Grup Szturmowych, posmiertnie udekorowany Krzyzem Virtuti Militari.
W akcjach malego Sabotazu szczegolnie wyroznil sie zdjeciem niemieckiej tablicy z pomnika Kopernika.
W czasie akcji pod Arsenalem, ktora miala na celu odbicie Rudego z rak gestapowcow, zostal smiertelnie ranny w brzuch. Zmarl 30 marca 1943 roku - tego samego dnia co uwolniony przyjaciel.
Jak wygladal? Byl wysoki, szczuplym chlopcem o niebieskich oczach i jasnych wlosach. Wielki gadula, zawsze usmiechniety. Ale potrafil byc tez powazny, rzeczowy i konsekwentny.
b) Rudy - Jan Bytnar (1921-1943)
Harcmistrz , czlonek podziemnej organizacji "Wawer", dowodca plutonu GS, udekorowany krzyzem Walecznych.
Rudy byl wszechstronnie uzdolniony, byl autorem m.in. rysunkow kotwic na wrszawskich murach. Wielki intelektualista - to on inicjowal spotkania samoksztalceniowe wsrod walczacej mlodziezy.
Aresztowany przez gestapo, uwieziony na Pawiaku i przesluchiwanyy w alei Szucha, zostal odbity przez przyjaciol w czasie akcji pod Arsenalem. Niestety - wskutek odniesionych na torturach ran zmarl 30 marca 1943 roku.
Rudy byl chlopcem drobnym i szczuplym , o piegowatej twarzy i rudych wlosach.
c) Zoska - Tadeusz Zawadzki (1921 - 1943)
Harcmistrz, komendat rejonu Mokotow Gorny w podziemnej organizacji "Wawer", pierwszy komendat GS na terenie Warszawy.
Urodzony organizator (to on byl pomyslodawcow akcji pod Arsenalem), wsrod kolegowcieszyl sie ogromnym autorytetmem, byl bardzo ambitny.
Wysoki, szczuply, mial delikatna cere, jasne oczy i wlosy. Swoim wygladem przypominal dziewczyne, dlatego koledzy nazywali go Zoska.
Prowadzil pamietnik oraz napisal wspomnienia o Rudym zatytulowane Kamienie rzucone na szaniec. To on nalegal , gdy Aleksander Kaminski nadal swojej ksiazce taki tytul.
Zginal 20 sierpnia 1943 roku pod Sieczychami - byl jedyna ofiara calkowicie udanej akcji likwidacji posterunku zandarmerii.
2. Gdzie i kiedy rozgrywa sie akcja powiesci?
a) Miejsce akcji
Zdecydowana wiekszosc wydarzen rozgrywa sie w okupowanej przez Niemcow Warszawie. Stolica w tamtym czasie wygladala jak jedno wielkie gruzowisko - na ulicach pietrzyly sie barykady , w wielu domach (zwlaszcza tych w centrum) powybijano szyby, wytlaczono prad, gaz, wode.
Akcja powiesci toczy sie nie tylko w Warszawie. tuz po maturze (czyli jeszcze przed rozpoczeciem wojny) zastep Bukow wyjechal na wakacje w Beskid Slaski.
Oprocz akcji w Warszawie chlopcy przeprowadzali tez akcje w okolicach Krasnika, w Celestynowie, Czarnocinie i Sieczychach.
b) Czas akcji
Opisywane wydarzenia rozgrywaja sie tuz przed wybuchem i w czasie II wojny swiatowej - od czerwca 1939 do 20 sierpnia 1943 roku (dnia smierci Zosia).
3. W jaki sposob zgineli glowni bohaterowie powiesci?
W marcu 1943 roku aresztowany zostal Heniek, harcmistrz Henryk Ostrowski, komendat Grup Sturmowych. W jego notatniku gestapo znalazlo ades i nazwisko Rudego - byl to niebity dowod na to , ze Rudy dzialal w konspiracji. Nad ranem w jego mieszkaniu pojawilo sie gestapo - zostal aresztowany i przewieziony na Pawiak , a potem na aleje Szucha. Mimo strasznego bicia i katowania Rudy nie zdradzil zadnych tajemnic ani nikogo nie wydal.
Niespelna kilka godzin po aresztowaniu Rudego przyjaciele juz planowali akcje jego odbicia.
4. Akcja pod Arsenalem
Akcja odbicia Rudego miala miejsce daw dni po jego aresztowaniu - 30 marca 1943 roku. Kierowal nia Orsza. Dlaczego nie Zoska? Poniewaz byl za barfdzo zaangazowana emocjonalnie - Rudy byl jego przyjacielem i w czasie akcji Zoske mogly podniesc emocje. Wszystko dobylo sie blyskawicznie - w poblizu Arsenal zaatakowano samochod, ktorym przewazeni byli Rudy i inni wiezniowie. Akcja powiodla sie. Rudy wrocil do przyjaciol, jednak zmarl na skutek ciezkich obrazen odniesionych podczas przesluchan. Tej samej nocy zginal Alek. Podczas proby odzyskania Rudego zostal postrzelony kula w brzuch. Przyjaciele umarli tego samego dnia.
Po smierci dwoch najlepszych przyjaciol Zoska zalamal sie. Wrocil jednak do Warszawy i przeprowadzil jeszcze kilka akcja - pod Celestynowem i Czarnocinem. zginal 20 sierpnia 1943 roku we wsi Sieczychy podczas udanej akcji wysadzenia posterunku zandarmerii niemieckiej.
5. Jaki to gatunek?
Kamienie na szaniec sa przykladem literatury faktu. Aleksander Kaminski opisal autentyczne wydarzenia z czasow II wojny swiatowej, pisal o ludziach, ktorzy nie powstali w jego wyobrazni - Rudy, Alek, Zoska i inni mlodzi ludzie z kart powiesci zyli naprawde, to oni tworzyli historie tamtych czasow.
6. Sposob walki z wrogiem
W jaki sposob mlodzi ludzie walczyli z okupantem? Uczestniczyli w najnym nauczaniu (to przeciez tez rodzaj walki), rozwieszali polskie flagi, do nimieckich restauracji i kin wpuszczali gazy lzawiace. Wybijali witryny w zakladach fotograficznych, ktore eksponowaly zdjecia Niemcow. Alek zaslynal slynna w calej Warszawie tzw. oferta kopernikowska - zdjal z pomnika Kopernika niemiecka tablice zaslaniajaca polski napis.
To wszystko dzialania Malego Sabotazu, w ktorych uczestniczyli harcerze w Szarych Szeregow. Mialy one za zadanie uprzykrzenia zycia niemieckiemu okupantowi, osmieszenie go, a takze pobudzenia w Polakach patriotyzmu, ktory sklonilby ich do walki z wrogiem.
Chlopcy, jako dzialacze Grup Szturmowych, brali tez udzial w wielu akcjach - m.in. wykoeleili nimiecki pociag wiozacy sprzet wojenny na front w Rosji, odbili Rudego w akcji pod Arsenalem, wysadzili most pod Czarnocinem i zlikwidowali posterunek zandarmerii pod Sieczychami.
7. Wyjasnienie tytulu
Gdy skatowany przez gestapo Rudy umieral, prosil Czarnego jasia, by te zadeklamowal mu utwor Testament moj Juliusza Slowackiego - wiersz, ktory harcerze z Szarych Szeregow uwazali za swoje zyciowe motto. Rudy trzymal w dloni reke Zoski i szeptem powtorzyl jedna ze zwrotek:
"Lecz zaklinam - niech zywi nie traca nadziei
A kiedy trzeba; na smierc ida po kolei,
Jak kamienie przez Boga rzucone na szaniec!"
Ten wiersz Slowacki pisal, gdy Polska byla pod zaborami. Mial swiadomosc, ze odzyskanie niepodleglosci wymaga ofiar - wiedzieli tez o tym chlopcy z konspiracji.
Kiedy Zoska - zalamany po smierci Alka i Rudego, swoich najblizszych przyjaciol - wyjechal na wies, zaczal spisywac swoje wspomnienia. nadal im wlasnie ytul Kamienie na szaniec. Gsdy dowiedzial sie, ze Aleksander Kaminski chce napisac o jego przyjaciolach ksiazke, bardzo prosil, by wlasnie tak brzmial jej tytul. Jego prosba zostala spelniona...
8. Autor
Pedagog, historyk, dzialacz harcerski. W czasie okupacji byl jednym z organizatorow Szarych Szeregow, stal na czele Malego Sabotazu - to tam pozanl Zoske, Rudego i Alka. Zmarl w 1978 r., zostal pochowany a warszawskich Powiazkach obok kwatery Alka, Rudego i Zoski.
Bohaterowie tej ksiazki to mlodzi chlopcy - harcerze Zoska, Alek i Rudy - ktorzy dopiero co zdali mature. Inteligentni, zdolni, bardzo ambitni, mieli wielkie plany. Niestety - nagle ich swiat legly w gruzach. rozpoczela sie II wojna swiatowa, wobec ktorej chlopcy nie mogli pozostac obojetni. Tragizm ich pokolenia polegal na tym, ze wychowano ich w poszanowaniu godnosci czlowieka i wartosci ludzkiego zycia - dorastali w optymistycznie nastrojowej Polsce, dopiero od niedawna niepodleglej. Tymczasem swiat, w ktorym ich wychowano, nagle przestal istniec. Postanowli walczyc z wrogiem, byli przeciez patriotami - tak zostali wychowani w domu, szkole czy na harcerskich zbiorkach.
Chlopcy musieli szybko dojrzec, czas okupacji byl dla nich czasem wielkiej proby. Wyszli z niej zwyciesko, nie dali sie zastraszyc, zgnebic. musieli bardzo szybko dojrzec, stac sie odpowiedzialni nie tylko za siebie i swoje czyny, ale takze rodzicow, kolegow, przeprowadzane akcje. Przywykli do zycia w ciaglym strachu. Stali sie nieugieci i nauczyli sie zelaznej dyscyplicy - najmniejszy blad popelniony w ktorejsc akcji mogl byc jednoznaczny ze smiercia wielu ludzi.
a) Alek - Aleksy Dawidowski (1920-1943)
Podharcmisrz, czlonek podziemnej organizacji "Wawer", dowodca druzyny Grup Szturmowych, posmiertnie udekorowany Krzyzem Virtuti Militari.
W akcjach malego Sabotazu szczegolnie wyroznil sie zdjeciem niemieckiej tablicy z pomnika Kopernika.
W czasie akcji pod Arsenalem, ktora miala na celu odbicie Rudego z rak gestapowcow, zostal smiertelnie ranny w brzuch. Zmarl 30 marca 1943 roku - tego samego dnia co uwolniony przyjaciel.
Jak wygladal? Byl wysoki, szczuplym chlopcem o niebieskich oczach i jasnych wlosach. Wielki gadula, zawsze usmiechniety. Ale potrafil byc tez powazny, rzeczowy i konsekwentny.
b) Rudy - Jan Bytnar (1921-1943)
Harcmistrz , czlonek podziemnej organizacji "Wawer", dowodca plutonu GS, udekorowany krzyzem Walecznych.
Rudy byl wszechstronnie uzdolniony, byl autorem m.in. rysunkow kotwic na wrszawskich murach. Wielki intelektualista - to on inicjowal spotkania samoksztalceniowe wsrod walczacej mlodziezy.
Aresztowany przez gestapo, uwieziony na Pawiaku i przesluchiwanyy w alei Szucha, zostal odbity przez przyjaciol w czasie akcji pod Arsenalem. Niestety - wskutek odniesionych na torturach ran zmarl 30 marca 1943 roku.
Rudy byl chlopcem drobnym i szczuplym , o piegowatej twarzy i rudych wlosach.
c) Zoska - Tadeusz Zawadzki (1921 - 1943)
Harcmistrz, komendat rejonu Mokotow Gorny w podziemnej organizacji "Wawer", pierwszy komendat GS na terenie Warszawy.
Urodzony organizator (to on byl pomyslodawcow akcji pod Arsenalem), wsrod kolegowcieszyl sie ogromnym autorytetmem, byl bardzo ambitny.
Wysoki, szczuply, mial delikatna cere, jasne oczy i wlosy. Swoim wygladem przypominal dziewczyne, dlatego koledzy nazywali go Zoska.
Prowadzil pamietnik oraz napisal wspomnienia o Rudym zatytulowane Kamienie rzucone na szaniec. To on nalegal , gdy Aleksander Kaminski nadal swojej ksiazce taki tytul.
Zginal 20 sierpnia 1943 roku pod Sieczychami - byl jedyna ofiara calkowicie udanej akcji likwidacji posterunku zandarmerii.
2. Gdzie i kiedy rozgrywa sie akcja powiesci?
a) Miejsce akcji
Zdecydowana wiekszosc wydarzen rozgrywa sie w okupowanej przez Niemcow Warszawie. Stolica w tamtym czasie wygladala jak jedno wielkie gruzowisko - na ulicach pietrzyly sie barykady , w wielu domach (zwlaszcza tych w centrum) powybijano szyby, wytlaczono prad, gaz, wode.
Akcja powiesci toczy sie nie tylko w Warszawie. tuz po maturze (czyli jeszcze przed rozpoczeciem wojny) zastep Bukow wyjechal na wakacje w Beskid Slaski.
Oprocz akcji w Warszawie chlopcy przeprowadzali tez akcje w okolicach Krasnika, w Celestynowie, Czarnocinie i Sieczychach.
b) Czas akcji
Opisywane wydarzenia rozgrywaja sie tuz przed wybuchem i w czasie II wojny swiatowej - od czerwca 1939 do 20 sierpnia 1943 roku (dnia smierci Zosia).
3. W jaki sposob zgineli glowni bohaterowie powiesci?
W marcu 1943 roku aresztowany zostal Heniek, harcmistrz Henryk Ostrowski, komendat Grup Sturmowych. W jego notatniku gestapo znalazlo ades i nazwisko Rudego - byl to niebity dowod na to , ze Rudy dzialal w konspiracji. Nad ranem w jego mieszkaniu pojawilo sie gestapo - zostal aresztowany i przewieziony na Pawiak , a potem na aleje Szucha. Mimo strasznego bicia i katowania Rudy nie zdradzil zadnych tajemnic ani nikogo nie wydal.
Niespelna kilka godzin po aresztowaniu Rudego przyjaciele juz planowali akcje jego odbicia.
4. Akcja pod Arsenalem
Akcja odbicia Rudego miala miejsce daw dni po jego aresztowaniu - 30 marca 1943 roku. Kierowal nia Orsza. Dlaczego nie Zoska? Poniewaz byl za barfdzo zaangazowana emocjonalnie - Rudy byl jego przyjacielem i w czasie akcji Zoske mogly podniesc emocje. Wszystko dobylo sie blyskawicznie - w poblizu Arsenal zaatakowano samochod, ktorym przewazeni byli Rudy i inni wiezniowie. Akcja powiodla sie. Rudy wrocil do przyjaciol, jednak zmarl na skutek ciezkich obrazen odniesionych podczas przesluchan. Tej samej nocy zginal Alek. Podczas proby odzyskania Rudego zostal postrzelony kula w brzuch. Przyjaciele umarli tego samego dnia.
Po smierci dwoch najlepszych przyjaciol Zoska zalamal sie. Wrocil jednak do Warszawy i przeprowadzil jeszcze kilka akcja - pod Celestynowem i Czarnocinem. zginal 20 sierpnia 1943 roku we wsi Sieczychy podczas udanej akcji wysadzenia posterunku zandarmerii niemieckiej.
5. Jaki to gatunek?
Kamienie na szaniec sa przykladem literatury faktu. Aleksander Kaminski opisal autentyczne wydarzenia z czasow II wojny swiatowej, pisal o ludziach, ktorzy nie powstali w jego wyobrazni - Rudy, Alek, Zoska i inni mlodzi ludzie z kart powiesci zyli naprawde, to oni tworzyli historie tamtych czasow.
6. Sposob walki z wrogiem
W jaki sposob mlodzi ludzie walczyli z okupantem? Uczestniczyli w najnym nauczaniu (to przeciez tez rodzaj walki), rozwieszali polskie flagi, do nimieckich restauracji i kin wpuszczali gazy lzawiace. Wybijali witryny w zakladach fotograficznych, ktore eksponowaly zdjecia Niemcow. Alek zaslynal slynna w calej Warszawie tzw. oferta kopernikowska - zdjal z pomnika Kopernika niemiecka tablice zaslaniajaca polski napis.
To wszystko dzialania Malego Sabotazu, w ktorych uczestniczyli harcerze w Szarych Szeregow. Mialy one za zadanie uprzykrzenia zycia niemieckiemu okupantowi, osmieszenie go, a takze pobudzenia w Polakach patriotyzmu, ktory sklonilby ich do walki z wrogiem.
Chlopcy, jako dzialacze Grup Szturmowych, brali tez udzial w wielu akcjach - m.in. wykoeleili nimiecki pociag wiozacy sprzet wojenny na front w Rosji, odbili Rudego w akcji pod Arsenalem, wysadzili most pod Czarnocinem i zlikwidowali posterunek zandarmerii pod Sieczychami.
7. Wyjasnienie tytulu
Gdy skatowany przez gestapo Rudy umieral, prosil Czarnego jasia, by te zadeklamowal mu utwor Testament moj Juliusza Slowackiego - wiersz, ktory harcerze z Szarych Szeregow uwazali za swoje zyciowe motto. Rudy trzymal w dloni reke Zoski i szeptem powtorzyl jedna ze zwrotek:
"Lecz zaklinam - niech zywi nie traca nadziei
A kiedy trzeba; na smierc ida po kolei,
Jak kamienie przez Boga rzucone na szaniec!"
Ten wiersz Slowacki pisal, gdy Polska byla pod zaborami. Mial swiadomosc, ze odzyskanie niepodleglosci wymaga ofiar - wiedzieli tez o tym chlopcy z konspiracji.
Kiedy Zoska - zalamany po smierci Alka i Rudego, swoich najblizszych przyjaciol - wyjechal na wies, zaczal spisywac swoje wspomnienia. nadal im wlasnie ytul Kamienie na szaniec. Gsdy dowiedzial sie, ze Aleksander Kaminski chce napisac o jego przyjaciolach ksiazke, bardzo prosil, by wlasnie tak brzmial jej tytul. Jego prosba zostala spelniona...
8. Autor
Pedagog, historyk, dzialacz harcerski. W czasie okupacji byl jednym z organizatorow Szarych Szeregow, stal na czele Malego Sabotazu - to tam pozanl Zoske, Rudego i Alka. Zmarl w 1978 r., zostal pochowany a warszawskich Powiazkach obok kwatery Alka, Rudego i Zoski.
Komentarze
Prześlij komentarz