1. Przyrost naturalny
Przyrost jest to roznica pomiedzy liczba urodzen a liczba zgonow w okreslonym czasie.
Aby lepiej zrozumiec powyzszy wykres, zapoznaj sie dokladnie z jego tytulem, opisem osi oraz legenda. nastepnie oblicz wartosci przyrostu naturalnego w wybranych latach. Skorzystaj z ponizszego przykladu.
Przyklad 1. Obliczamy na podstawie wykresu, ile wynosil przyrost naturalny w Polsce w 1950 roku
- Liczba urodzen w 1950 roku - wynosi ona 790 tys. osob.
- Liczba zgonow w 1950 roku - wynosi ona 290 tys. osob.
- Od liczby urodzen odejmujemy liczbe zgonow: 790 tys - 290 tys = 500 tys.
W 1950 roku przyrost naturalny w Polsce wynosil 500 tys osob. Oznacza to, ze tym roku w Polsce nadwyzszka urodzen nad zgonami wynosil 500 tys.
Wartosci przyrostu naturalnego podawane sa w liczbach bezwzglednych badz w odniesieniu do 1000 mieszkancow .
wspolczynik przyrostu naturalnego - jego wartosc wyraza sie takze w %₀ [promilach], przy czym 1%₀ oznacza 1 osobe na 1000. Przykladowo w 1950 roku przyrost naturalny w Polsce wynosil 19.1 %₀, a to oznacza, ze srednio na kazdy tysiac mieszkanco roznica pomiedzy liczba urodzen a liczba zgonow wynosil 19,1 osob.
Tak wysoka wartosc wspolczynnika przyrostu naturalnego okreslana jest mianem wyzu demograficznego. Wyz ten jest spowodowany byl naturalnym dazeniem ludnosci do kompensacji strat po II wojnie swiatowej. Ustanie dzialan wojennychumozliwilo bowiem zakladnanie rodzin. Wzrost przyrostu naturalnego zwiazany byl przede wszystkim ze wzrostem liczby urodzen.
2. Migracje i zmiany granic administracyjnych
O migracjach miwimy wowczas, gdy ludnosc przemieszcza sie, zmieniajac swoje miejsce zamieszkania. Ze wzgledu na zasieg migracje zewnetrzne mialy ogromny wplyw na zmiany liczby ludnosci Polski w XX wieku. Do najwazniejszych ruchow migracyjnych zaliczyc nalezy :
1) Przemieszczanie sie ludnosci spowodowane dzialanami wojennymi:
-wywoz Polakow na roboty przymusowe do Niemiec;
-naplyw osadnikow niemieckich do Polski;
-zsylka Polakow w glab Zwiazku Radzieckiego;
-powrot do kraju jencow wojennych oraz robotnikow przymusowych.
2) Migracje zwiazane ze zmiana granic administracyjnych po II wojnie swiatowej:
-przemieszczanie sie ludnosci poslkiej z terenow, ktore po wojnie znalazly sie w graniacach Zwiazku Radzickiego;
-przesiedlenia ludnosci niemieckiej z terenow odzyskanych przez Polske.
3) Przymusowe migracje Polakow wynikajace z przyczyn politycznych. Nasilily sie one szczegolnie w latach osiemdziesiatych XX wieku na skutek stanu wojennego ogloszonego przez wladze komunistyczne.
4) Migracje do Stanow Zjednoczonych i Kanady oraz krajow Europy Zachodniej w poszukiwaniu pracy i lepszej warunkow zycia (migracje ekonomiczne).
3. Saldo migracji
Przyklad 2. Obliczamy saldo migracji w 2002 roku.
Aby obliczyc saldo migracji, musimy znac liczbe ludnosci, ktora w danym roku przybyla do kraju (imigracja) oraz z kraju wyjechala (emigracja).
imigracja w 2002 roku - 6,5 tys osob
emigracja w 2002 roku - 24,5 tys osob
saldo migracji = imigracja - emigracja = 6,5 - 24, 5 = -18,0
Z powyzszego przykladu wynika, ze saldo migracji w Polsce przyjmuje wartosci ujemne. Oznacza to, ze liczba osob opuszczajacych nasz kraj przewyzsza liczbe osob przyjezdzajacych do Polski.
4. Struktura wieku i plci ludnosci
Do omawiania zagadnienia dotyczacego struktury wieku i plci ludnosci wykorzystuje sie wykres , nazwany czesto piramida wieku i plci. Na jego podstawie mozemy okreslic liczbe ludnosci w poszczegolnych grupach wiekowych.
Najczesciej spolczensto dzielimy na trzy grupy:
-0-18 lat - ludnosc w wieku przedprodukcyjnym - dzieci i mlodziezy pozostajace na utrzymaniu doroslych;
-18-60 lat (kobiety) i 65 lat (mezczyzni) - ludnosc w wieku produkcyjnym - zaklada sie, ze ludzie w tym wieku sa zdolni do pracy, to na nich spoczywa obowiazek utrzymania zarowno dzieci, jak i osob starszych.
-powyzej 60 lat (kobiety) i 65 lat (mezczyzni) - ludnosc w wieku poprodukcyjnym, czyli emeryci, ktorzy maja prawo do zasluzonego odpoczynku
Na co nalezy zwrocic uwage, analizujac piramide wieku?
Oto kilka najwazniejszych cech ludnosci Polski, ktore mozemy odczytac z wykresu:
-Wsrod ludnosci mlodszej niz 40 lat wystepuje przewaga mezczyzn nad kobietami. Wynika to z faktu, ze rodzi sie wiecej chlopcow niz dziewczynek. Sytuacja zmienia sie w grupie wiekowej powyzej 45 lat, gdzie obserwuje sie wyrazna nadwyzke kobiet - mezczyzni po prostu zyja krocej.
-na wykresie obserwujemy dwa wyrazne "wybrzuszenia" obserwujace wyz demograficzny. Dotyczy to ludnosci w wieku 40-55 lat, to ci, ktorzy urodzili sie zaraz po wojnie (przypominamy, ze przyrost naturalny byl wowczas bardzo wysoki). Druga, bardzo liczna grupa to ich dzieci, czyli obecni 15 - 25-latkowie.
-Pomiedzy tymi grupami wiekowymi obserwujemy mniej liczne roczniki nizow demograficznych. dotyczy to ludnosci w grupach wiekowych: 55-60 lat, 30-40 lat, oraz 0-10 lat.
5. Do najwazniejszych przyczyn zmian liczby ludnosci zalicza sie:
-przyrost naturalny
-migracje
-zmiany granic politycznych
6. Migracje wewnetrzne a poziom urbanizacji
O migracjach wewnetrznych mowimy wowczas , gdy ludzie przemieszczaja sie w obrebie jednego kraju czy wojewodztwa. W ich wyniku ogolna liczba ludnosci pozostaje stala, zmienia sie natomiast jej rozmieszczenie. W Polsce najczesciej obserwowanymi ruchami migracyjnymi jest przenoszenie sie ludnosci ze wsi do miast. Proces powstawania nowych miast i rozwoju juz istnienjacych nosi nazwe urbanizacji. O pozimoie urbanizacji swiadczy liczba ludnosci mieszkajaca w miastach. Odsetek ludnosci miejsckiej jest jednym z wazniejszych wskaznikow w geografii i nosi nazwe wspolczynnika urbanizacji. Obecnie wspolczennik w Polsce wynosi 62%.
Przyrost jest to roznica pomiedzy liczba urodzen a liczba zgonow w okreslonym czasie.
Aby lepiej zrozumiec powyzszy wykres, zapoznaj sie dokladnie z jego tytulem, opisem osi oraz legenda. nastepnie oblicz wartosci przyrostu naturalnego w wybranych latach. Skorzystaj z ponizszego przykladu.
Przyklad 1. Obliczamy na podstawie wykresu, ile wynosil przyrost naturalny w Polsce w 1950 roku
- Liczba urodzen w 1950 roku - wynosi ona 790 tys. osob.
- Liczba zgonow w 1950 roku - wynosi ona 290 tys. osob.
- Od liczby urodzen odejmujemy liczbe zgonow: 790 tys - 290 tys = 500 tys.
W 1950 roku przyrost naturalny w Polsce wynosil 500 tys osob. Oznacza to, ze tym roku w Polsce nadwyzszka urodzen nad zgonami wynosil 500 tys.
Wartosci przyrostu naturalnego podawane sa w liczbach bezwzglednych badz w odniesieniu do 1000 mieszkancow .
wspolczynik przyrostu naturalnego - jego wartosc wyraza sie takze w %₀ [promilach], przy czym 1%₀ oznacza 1 osobe na 1000. Przykladowo w 1950 roku przyrost naturalny w Polsce wynosil 19.1 %₀, a to oznacza, ze srednio na kazdy tysiac mieszkanco roznica pomiedzy liczba urodzen a liczba zgonow wynosil 19,1 osob.
Tak wysoka wartosc wspolczynnika przyrostu naturalnego okreslana jest mianem wyzu demograficznego. Wyz ten jest spowodowany byl naturalnym dazeniem ludnosci do kompensacji strat po II wojnie swiatowej. Ustanie dzialan wojennychumozliwilo bowiem zakladnanie rodzin. Wzrost przyrostu naturalnego zwiazany byl przede wszystkim ze wzrostem liczby urodzen.
2. Migracje i zmiany granic administracyjnych
O migracjach miwimy wowczas, gdy ludnosc przemieszcza sie, zmieniajac swoje miejsce zamieszkania. Ze wzgledu na zasieg migracje zewnetrzne mialy ogromny wplyw na zmiany liczby ludnosci Polski w XX wieku. Do najwazniejszych ruchow migracyjnych zaliczyc nalezy :
1) Przemieszczanie sie ludnosci spowodowane dzialanami wojennymi:
-wywoz Polakow na roboty przymusowe do Niemiec;
-naplyw osadnikow niemieckich do Polski;
-zsylka Polakow w glab Zwiazku Radzieckiego;
-powrot do kraju jencow wojennych oraz robotnikow przymusowych.
2) Migracje zwiazane ze zmiana granic administracyjnych po II wojnie swiatowej:
-przemieszczanie sie ludnosci poslkiej z terenow, ktore po wojnie znalazly sie w graniacach Zwiazku Radzickiego;
-przesiedlenia ludnosci niemieckiej z terenow odzyskanych przez Polske.
3) Przymusowe migracje Polakow wynikajace z przyczyn politycznych. Nasilily sie one szczegolnie w latach osiemdziesiatych XX wieku na skutek stanu wojennego ogloszonego przez wladze komunistyczne.
4) Migracje do Stanow Zjednoczonych i Kanady oraz krajow Europy Zachodniej w poszukiwaniu pracy i lepszej warunkow zycia (migracje ekonomiczne).
3. Saldo migracji
Przyklad 2. Obliczamy saldo migracji w 2002 roku.
Aby obliczyc saldo migracji, musimy znac liczbe ludnosci, ktora w danym roku przybyla do kraju (imigracja) oraz z kraju wyjechala (emigracja).
imigracja w 2002 roku - 6,5 tys osob
emigracja w 2002 roku - 24,5 tys osob
saldo migracji = imigracja - emigracja = 6,5 - 24, 5 = -18,0
Z powyzszego przykladu wynika, ze saldo migracji w Polsce przyjmuje wartosci ujemne. Oznacza to, ze liczba osob opuszczajacych nasz kraj przewyzsza liczbe osob przyjezdzajacych do Polski.
4. Struktura wieku i plci ludnosci
Do omawiania zagadnienia dotyczacego struktury wieku i plci ludnosci wykorzystuje sie wykres , nazwany czesto piramida wieku i plci. Na jego podstawie mozemy okreslic liczbe ludnosci w poszczegolnych grupach wiekowych.
Najczesciej spolczensto dzielimy na trzy grupy:
-0-18 lat - ludnosc w wieku przedprodukcyjnym - dzieci i mlodziezy pozostajace na utrzymaniu doroslych;
-18-60 lat (kobiety) i 65 lat (mezczyzni) - ludnosc w wieku produkcyjnym - zaklada sie, ze ludzie w tym wieku sa zdolni do pracy, to na nich spoczywa obowiazek utrzymania zarowno dzieci, jak i osob starszych.
-powyzej 60 lat (kobiety) i 65 lat (mezczyzni) - ludnosc w wieku poprodukcyjnym, czyli emeryci, ktorzy maja prawo do zasluzonego odpoczynku
Na co nalezy zwrocic uwage, analizujac piramide wieku?
Oto kilka najwazniejszych cech ludnosci Polski, ktore mozemy odczytac z wykresu:
-Wsrod ludnosci mlodszej niz 40 lat wystepuje przewaga mezczyzn nad kobietami. Wynika to z faktu, ze rodzi sie wiecej chlopcow niz dziewczynek. Sytuacja zmienia sie w grupie wiekowej powyzej 45 lat, gdzie obserwuje sie wyrazna nadwyzke kobiet - mezczyzni po prostu zyja krocej.
-na wykresie obserwujemy dwa wyrazne "wybrzuszenia" obserwujace wyz demograficzny. Dotyczy to ludnosci w wieku 40-55 lat, to ci, ktorzy urodzili sie zaraz po wojnie (przypominamy, ze przyrost naturalny byl wowczas bardzo wysoki). Druga, bardzo liczna grupa to ich dzieci, czyli obecni 15 - 25-latkowie.
-Pomiedzy tymi grupami wiekowymi obserwujemy mniej liczne roczniki nizow demograficznych. dotyczy to ludnosci w grupach wiekowych: 55-60 lat, 30-40 lat, oraz 0-10 lat.
5. Do najwazniejszych przyczyn zmian liczby ludnosci zalicza sie:
-przyrost naturalny
-migracje
-zmiany granic politycznych
6. Migracje wewnetrzne a poziom urbanizacji
O migracjach wewnetrznych mowimy wowczas , gdy ludzie przemieszczaja sie w obrebie jednego kraju czy wojewodztwa. W ich wyniku ogolna liczba ludnosci pozostaje stala, zmienia sie natomiast jej rozmieszczenie. W Polsce najczesciej obserwowanymi ruchami migracyjnymi jest przenoszenie sie ludnosci ze wsi do miast. Proces powstawania nowych miast i rozwoju juz istnienjacych nosi nazwe urbanizacji. O pozimoie urbanizacji swiadczy liczba ludnosci mieszkajaca w miastach. Odsetek ludnosci miejsckiej jest jednym z wazniejszych wskaznikow w geografii i nosi nazwe wspolczynnika urbanizacji. Obecnie wspolczennik w Polsce wynosi 62%.
Komentarze
Prześlij komentarz