Zemsta Aleksander Fredro

1. Czas akcji

Poczatek XIX wieku

2. Glowny proble utworu

Na czym polega spor pomiedzy sasiadom, ktory dziela jeden zamek? Raptusiewicz che pozbyc sie niechcianego sasiada, byc panem calego zamku. Poglady Czesnika i Rejenta scieraja sie w kwestii granicznego muru.

3. Kto i na kim sie zemscil

Raptusiewcz byl przekonany, ze odplacil Milczkowi pieknym za nadobne. Milczek wykradl mu narzeczona (wciaz mysli , ze Podstolina jest majetna ...), by wydac ja za swego syna, to on teraz - przekornie - ozenil syna z Klara.

Tymczasem wszystko wyszlo inaczej (rozwiazanie intrygi konfliktu), niz obaj bohaterowie planowali, mogli przypuszczac ... Podstolina jest tylko opiekunka majtaku. Sama wiec nie ma grosza przy duszy. Za to majatek, na ktory liczyl Czesnik, przypadnie teraz w udziale Milczkowi. I to sam Raptusiewicz to uczynil - pozwalajac na slub KLary z synem Rejenta.

Tytul wyjasnia juz wlasciwie motto utworu (to cytat znajdujacy sie pod tytulem):

"Nie masz nic tak zlego, zeby sie na dobre nie przydalo.

Bywa z weza dryjakiew, zle czesto dobremu okazyje daje".

Przekladajac na wspolczesny jezyk - nie ma tego zlego, co by na dobre nie wyszlo.

Kto na kim sie zemscil? - glowni bohaterowie, Rejent i Czesnik. Na czym polegala ich zemsta? - w skutek wlasnych klotni, zupelnie niechcacy , polaczyli zakochanych , Klare i Waclawa. Dziwna to wiec zemsta , zabawna i ... szczesliwa. W ogole wszystkie konflikty i intrygi maja swoje rozwiazanie w zakonczeniu utworu:

-Czesnik (na wlasne zyczenie, w wyniku swoich intryg) traci majatek, ktory jest przeciez posagiem Klary

-Rejent i Milczek godza sie

-Klara i Waclaw pobieraja sie

4. Postaci

a) Czesnik Raputusiewicz

Czesnik to dawny dworny urzednik, ktorego zadaniem bylo uslugiwanie krolowi przy stole (podawal czasze), czuwanie nad piwnica krolewska. Z czasem ( gdy przy stole zaczeli uslugiwac dworzanie) stal sie to tylko urzad tytularny (tytul bez obowiazkow). Bohater komedii to czesnik ziemski (powiatowy) - takich czesnikow bylo wielu,  wazniejsi byli dwaj inni czesnicy: koronny i litewski.

Czesnik Raptusiewicz to opiekun i stryj Klary, sasiad Rejenta. Jest niezbyt mlody, to stary kawaler, ktory panuje malzenstwo z Podstolina (uwaza ja za dobra, majetna partie). Z charakteru porywczy, gwaltowny, gadatliwy pieniacz. W gruncie rzeczy jest szczery, naiwny, latwowierny i naturalny. niesmialy w stosunku do kobiet (nie porozmawia sam z Podstolina - swym przedstawicielem i rzecznikiem czyni Papkina). Kieruje sie emocjami, ma zmienne nastroje i humory. Nie liczy sie ze slowami, uzywa dosadnych, prostych slow. Czesto brakuje mu slow do wyrazenia emocji - uzywa zamiast nich powiedzenia "mocium panie". Nie jest typem inteligenta (nie potrafi sklecic listu). To patriota.

b) Rejent Milczek

Rejent to odpowiednik dzisiejszego notariusa. W dawnej Polsce urzednik dworski, ktory dokonywal wpisow i wypisow z ksiag sadowych, zarzadzal kancelaria sadowa. W hirachii urzedow dawnej Polski tytul nizszy od czesnika.

Rejent Milczek to niezbyt zamozny szlachcic, zajmuje polowe zamku. Jest wdowcem i ojcem Waclawa. malomowny, milczacy, mrukliwy, opanowany, z wygladu pokorny. Inteligentny, formulowanie mysli w mowie i pismie przychodzi mu bez trudu. Jest jednak dwulicowy, falszywy (jak twierdzi Czesnik - z diablem za skora): poboznosc, opanowanie to tylko maska, ppod ktora kryje sie oszust. Jest wyrachowany, zawziety, skapy, uparty, czasami nawet okrutny.

c) Papkin

Stroj - wzorowany na francuskiej modzie. Zachowanie - szybka mowa, przechwalki. Ekwipunke - modna bron, ktora miala raczej zdobic, a nie sluzyc do walki. Majatek - nie ma nic, przehulal resztki swojej fortuny, grajac w karty. Jedyne co posiada to szpada, gitara, kolekcja motyli i wybujala wyobraznia. Maniery - potrafi zachowac sie w sytuacjach oficjalnych, ma obycie, jest inteligentny, oczytany. Charakter: tchorzliwy gawedziarz, ni to romantyczny kochanek, ni rycerz, w sumie - symaptyczny, wesolu, pogodny bawidamek, nieszkodliwy gawedziarz.

d) Podstolina

Atrakcyjna wdowa (byla zamezna trzy razy). Ladna, jeszcze mloda , zaradna. jest biedna, nie posiada majatku, liczy na pieniadze przyszlego meza.

e) Klara

Bratanica Czesnika. Prawowita wlascicielka polowy zamku (nalezal do jej ojca -brata Czesnika). Dowcipna, inteligentna, mloda. Do milosci podchodzi powaznie i rozwaznie - chce byc zona Waclawa, mimo ze jest synem znienawidzonego przez wuja (jej opiekuna) sasiada. Nie kocha Papkina, jego zaloty traktuje z przymruzeniem oka, ironicznie , bawi ja ta postac.

f) Waclaw

Synem Rejenta milczka. Odwazny, posluszny woli ojca. Kocha Klare, spotyka sie z nia potajemnie, najpierw chce ja wykrasc, potem uzyskac oficjalna zgode na jej poslubienie. O jego uczuciu wie Papkin, ktory ma mu pomoc zjednac opiekuna Klary - Rejenta. Byl studentem w Warszawie - tam poznal Podstoline (romansowal z nia, podszywajac sie pod kogos innego).

g) Pozostale postacie

Dyndalski

Smigalski

dworzanin Czesniaka

Perelka

kuchmistrz

mularze

hajduki

pacholki

5 Rodzaje komizmu

a) Komizm postaci

-Smieszny jest tchorzliwy, dziwnie ubrany, poplajacy, pakujacy sie wziaz w nowe klopoty, groteskowy Papkin.

-Smiesza obludny Rejent i porywczy Czesnik, ktorzy nie kloca sie wlasciwie o zamek , a o mur graniczny, o prawo do jego odbudowy.

-Smieszny podrywacz Waclaw, ktory podawal sie w latach studenckich za ksiecia i tym sposobem "zarywal" kobiety - a teraz jedna taka zdobycz trafia do jego domu.

-Smieszny Podstolina uganiajaca sie za majetnym mezem

b) Komizm slowny

- Smiesznie mowi Rejent, zabawnych powiedzen uzywa Czesnik. Ale juz najzabawniej wypowiada sie Papkin (zwlaszcza przy spotkaniu z Klara). Kazda z postaci ma swoje charakterystyczne powiedzonka. Mowia w dawnym, staropolskim jezyku - zartuja, posluguja sie potocznymi slowami lub kwiecistym jezykiem. Czesnik powtarza "mocium panie", Rejent: "niech sie dzieje woala nieba ..."

c) Komizm sytuacyjny

To wszystkie smieszne, humorystyczne sytuacje, np.: 

-oswiadczyny Papkina Klarze, jej odmowa i warunki, ktore postawila;

-Papkin, jako poslaniec Czesnika, u Rejenta;

-scena, gdy Dyndalski pisze dyktowany przez Czesnika list;

-chwilla, gdy Papkin spisuje testament.

6. Dlaczego Zemsta to komedia ?

Komedia to gatunek dramatu. Obejmuje utwory o pogodnej tematyce i zywej akcji, ktore koncza sie szczesliwym rozwiazaniem. Sa trzy rodzaje komizmu: sytuacyjny, postaci i slowny. Odpowiedz nas pytanie "Dlaczego Zemsta to komedia?" to po prostu odpowiedz na pytanie "Co smieszy w Zemscie?"

7. Czy rozni sie intryga od perypetii?

Perypetia jest wynikiem intryygi. Intryge knuje np. Rejent, ktory na zlosc zareczonemu z nia Czesnikowi, chce ozenic Waclawa z Podstolina. Efektem tej intrygi jest perypetia - zareczyny Czesnika i Podstoliny zostaja zerwane.

kolejna intryga - Czesnik wydaje Klare za Waclawa, by zrobic na zlosc Rejentowi. Perypetia z tego wynikla - pojedynku Czesnika z Rejentem nie bedzie.

8. Charakterystyczne nazwiska glowny postaci

To wlasciwie przezwiska okreslajace glowne elementy ich charakterow. Milczacy, zrownowa rejent ma na nazwisko Milczek. Natomiast porywczy i zawadiacki Rejent nazywa sie Raptusiewicz. Porywczy Czesnik, gdy nie moze dojsc do glosu, po prostu uderza w stol.

9. Papkin - najbardziej komiczna postac

Przechwalki Papkina - jego rzekoma zrecznosc, gotowosc do dzialania, wsiadania na kon, powodzenia u kobiet ( ito nie byle jakich) itp. - wydaja sie mocno naciagane. Pakin po prostu fantazuje, wymysla historyjki, ktore maja potwierdzic  jego wizerunek odwaznego rycerza. a tak naprawde jest podobny do Don Kichota - jest parodia rycerza. 

To najbardziej komiczna postac z postaci. Wszystkie jego dzialania sa fikcyjne, pozorne. Jest postacia groteskowa, sytuacje, w ktorych pojawia, sa smieszne. Juz samo jego zjawienia sie w dziwacznym francukism stroju bawi. Zawsze wplatuje sie w jakas misje (np. swaty, doreczenie listu Rejentowi).

W wyznaniu milosnym Papkin miesza rozne style wypowiedzi, laczy rozne slownictwo - potoczne i wzniosloe - Papkin wyznaje swoje uczucia Klarze (komizm slowny). Jego slowa i zachowanie maja wzbudzic w dziewczynie podziw i milosc, a wywoluja (jak i w nas - odbiorcach komedii) ironie, usmiech i poblazanie. Klara nie odbiera Papkina powaznie.

komiczne sa zestawienia slow potocznych i tych okreslajacych wzniosle uczucia. "Serca grzeda" np. stawia przed oczami kurnik, a nie poetycki obraz. Papkin laczy w sobie wszystkie rodzaje komizmu (sytuacyjny, slowny, postaci). Jest chciwy - przyjmuje od Waclawa zloto. Za co Waclaw placi? Papkin zna jego tajemnice - wie, ze jest synem Milczka i kocha Klare. Ma pomoc Waclawowi pokojowo rozwiazac ten "problem". Ale jak ma to zrobic, gdy wplatal sie bezposrednio w zatarg Czesnika z Rejentem? Jak ma zakomunikowac Czesnikowi, ze syn jego najwiekszego wroga chce przez slub wejsc do jego domu?! Bawi nas ta historia, ale Papkin ma prawdziwy problem. Ujawnia sie tu takze jego chciwosc. Wzial pieniadze za usluge, ktora - jak wszystko wskazywalo - moze przeplacic zyciem.

10. Cytaty

"tak jest - zgoda, 

A Bog wtedy reke poda."

"Zmienil stryjek 

Za siekierke kijek"

"niech sie dzieje wola nieba, 

Z nia sie zawsze zgaszac trzeba".

"Wszak, gdy wstapil w progi moje ,

Wlos wlos z glowy spasc nie moze"

"W ogien skocz Papkinie" -

A twoj Papkin w ogniu zginie"

"Pannom w glowie krokodyle,
Bo dzis kazda zgrozy szuka:
To dzis modne, wdzieczne, ladne,
co zabojcze, co szkaradne"

"Jesli nie chcesz mojej zguby,
Krokodyla daj mu luby."

"Hej, Gerwazy! Daj gwintowke !
Niech strace te makowke!"

"Wprzod w morzu wyschnie woda,
Nim tu u nas bedzie zgoda"

"Od powietrza, ognia, wojny,
I do tego od czlowieka,
Co sie wszystkim nisko klania
-niech nas zawsze Bog obrania"

"Ona skromna, raczka spiekla,
Ale raczke mu przyklepala"

"Kto juz w grobie jedna noga,
na tym grozby nic nie moga"