Układy atmosferyczne to procesy regulujące po części warunki życia, co pozwala na utrzymanie życia na naszej planecie. Są one "silnikami" o ogromnej mocy, które przenoszą ciepło i wilgotność z jednego miejsca na drugie, odpowaiadają także za wielkie "eksplozje" energii.
Układy atmosferyczne są to w przybliżeniu obszary wirującego powietrza, o średnicy od 150 do 4000 km. Ich wysokość jest zmienna. Niektóre osiągają wysokość 12-15km i rozpościerają się w całej warstwie troposfery I najniższej warstwie atmosfery). Inne płytkie, ale szybko przemieszczające się, mają wysokość od 1 do 3 km. Układy atmosferyczne są opisywane poprzez różnice w zmienności ciśnienia powietrza oraz kierunków wiatrów wiejących wokół ich centrów. Główne systemy powietrza, lub jak kto woli ciśnienia to wyże i niże. Wyże lub antycyklony, to obszar o wysokim ciśnieniu powietrza gdzie powietrze opada. Nize, które są takze nazywane cyklonami lub depresjami, to obszary o niskim ciśnieniu, tam powietrze unosi się. Chmury powstają przy unoszącym się powietrzu. Dlatego niże są związane z pochmurną, deszczową i wietrzną pogodą.
Antycyklony (wyże)
Antycyklony lub wyże, zwykle charakteryzują sie stałą pogodą, która nie zmienia się przez kilka dni. Wiatry w antycyklonach wieje zgodnie z ruchem wskazówek zegara na półkuli północnej, a odwrotnie na półkuli południowej. Na mapach ogody wyże wyglądają jak seroie współśrodkowych izobar (lini łączących miejsca o takim samym ciśnieniu powietrza) z najwyższym cięnieniem w centrum. Wyże są obszarmami o na ogół słabych wiatrach i bezchmurnym niebie. Brak chmur oznacza, że ciepło promieniujące z powierzchni ziemi ucieka w kosmos. Dlatego powierzchnia ziemi i zalegające nad nią powietrze ochładza się gwałtownie w nocy. W zimie to ochłodzenie często powoduje mróz, a w wilgotnym powietrzu zamglenie i mgłę. Lekkie wiatry w regionach wyżowych temu sprzyjają. Gdyby wiatry były silniejsze, mogłyby wymieszać powietrze i ochłodzenie przy powierzchni ziemi mogłoby objąć o wiele szerszą warstwę powietrza. Niektóre wyże występują w regionach zimnych. Tam powietrze jest gęstsze, stąd ciśnienie przy ziemi jest wyższe. Takie wyże tworzą się w zimie nad takim regionami jak Środkowa Kanada i Syberia. Są one zwykle płytkie i mają tylko około 3 km wysokości .
Końskie szerokosci
Inne wielkie wyże tworzą się nad końskimi szerokościami (nazywanymi tak, ponieważ dawniej w tych stronach wyrzucono za burtę martwe konnie ze statków stojących z powodu ciszy), około 20-30 stopni szerokości geograficznej północnej i południowej. Te systemy są głębsze i bardziej trwałe. Ciśnienie powietrza w końskich szerokosciach jest wyższe, ponieważ są to miejsca nad którymi powietrze uniesione do góry w strefie równikowej w wyniku silnego nagrzania gruntu, opada z powrotem na powierzchnię. Na lądzie, końskie szerokości obejmują najgorętsze pustynie na Ziemi, takie jak Sahara.
Od układów wysokiego ciśnienia na końskich szerokościach, przy powierzchni ziemi w kierunku równika wieją pasaty, podczas gdy ciepłe zachodnie wiatry wieja w kierunku biegunów. Zachodnie wiatry spotykają zimne wiatry wschodnie wiejące z reionów polarnych. Granica między ciepłym z zimnym powietrzem jest nazwana frontem polarnym. Cyklony (niże) , które przynoszą zmienną, często sztormową pogodę do umiarkowanych szerokości, tworzą się wzdłuż tego frontu.
Front polarny nie jest linią prostą. Zafalowannia tworzy się, gdy zimne powietrze spychane jest w kierunku równika, a ciepłe w kierunku bieguna. Te ruchy tworzą zawirowanie, które jest wzmacniane przez wiatry o dużej prędkości nazywane prądami strumieniowymi, wiejące w górnej troposferze.
Wiatr w niżu wieje w odwrotym kierunku niż w wyżu, czyli zgodnie ze wskazówkami zegara na półkuli północnej. Na mapach pogody, nize wyglądają jak serie koncentrycznych izobar, z najniższym ciśnieniem w centrum.
Narodziny niżu
Ciepłe z chłodnym powietrzem miesza się z trudem. Dlatego ciepłe powietrze, które dopływa do zafalowania frontu polarnego zamiast wymieszać się z chłodnym, unosi się nad chłodniejsze i bardziej gęste. W ten s sposób tworzy się układ niżowy. Typowy niż składa się z dwóch frontów. Front ciepły jest strefą graniczną po między nasuwającym się powietrzem ciepłym a chłodnym. W tym przypadku ciepłe powietrze unosi się ku górze po zalegającym przy ziemi powietrzu chłodnym. Para wodna w unoszącym sieę powietrzu kondesuje się (skrapla) tworząc chmury. Za frontem ciepłym przesuwa się front chłodny. wzdłuż tego frontu chłodne powietrze wciska się pod powietrze ciepłe, wymuszając jego unoszenie się. Dlatego strefa frontu chłodnego jest kolejną strefą podchmurnej i deszczowej pogody. Front chłodny porusza się szybciej niż ciepły. W wyniku tego front chłodny "dogania" front ciepły, fronty stykaja sie. Nazwa się to okluzją, gdzie ciepłe powietrze znajduje się w górze, a chłodne przy Ziemi. Po utworzeniu się okluzji, układ nizowy najczęściej zanika. Meteorologowie zbadali kolejność zjawisk pogodowych związanych z pochodzeniem niżu. Ich znajomość ma wielkie znaczenie przy prognozowaniu pogody. Na przykład pojawienie się wysokich haczykowatych chmur cirrus wskazuje na ogół na zbliżanie sie niżu. Wkrótce pojawia się grubsze chmury średniego piętra altostratus, a za nimi niskie szare nimbostratus. Te chmury przynoszą zwykle opady deszczu trwajace przez kilka godzin zanim front się nie przesunie.
Za ciepłem frontem znaduje się obszar ciepłego powietrza, zwykle zachmurzony i wilgotny.
Za nim przesuwa się front chłodny z burzami. Wzdłuż strefy frontowej często występują opady ulewne, trwające jednak znacznie krócej niż te związane z frontem ciepłym. Po przejściu frontu chłodnego wypogadza się, jest jednak chłodniej.
Burze występują wszędzie poza rejonami polarnymi. Naukowcy oceniają, że w każdej chwili na ziemi występuje około 2000 burz. Wiele z nich występuje wzdłuż frontów chłodnych, gdzie tworzą się ciemne chmury cumulonimbus w wyniku gwałtownych prądów występujących unoszących ciepłe i wilgotne powietrze ponad zalegające przy ziemi powietrze chłodne. Najbardziej gwałtowne burze występują w strefie międzyzwrotnikowej w wyniku silnego ogrzewania powierzchni ziemi i zalegającego nad nią powietrza. Takie burze dają nawet do 600 mm opadów na dobę. Podobne burze powstają wskutek ogrzania powierzchni ziemi występują także w upalne dni, zwykle po południu, w strefie umiarkowanej. Gdy pierwsze satelity przesłały obrazy Ziemi, zaobserwowano potężne grupy wirujących chmur w pobliżu równika. Te układy atmosferyczne powstają, gdy ciepłe i wilgotne powietrze jest szybko unoszone do górnej atmosfery. Czasami kilka takich grup łączy sie i przesuwa poza strefę równikową w postaci bardzo aktywnego systemu niskiego ciśnienia, zwanego cyklonem tropikalnym, huraganem w Ameryce Północnej, willi-willi w Australii lub tajfunem we wschodniej Azji.
Huragany
Huragany to systemy znacznie większe niż burze, których często znajduje się kilka w jednym huraganie. Średnica huraganów waha się od 200 do 500 km. W środku znajduje się strefa ciszy, tzw. "oko", gdzie powietrze osiada. W tym miejscu niebo jest pogodna i powietrze spokojne. Jednak wokół "oka" powietrze unosi się gwałtownie zasysając parę wodną z powierzchni i tworząc wirujący system chmur oraz niezwykle silnych wiatrów. Prędkość wiatru w huraganie przekracza 119 km/h, a czasami dochodzi do 300 km/h. Silny wiatr i silne opady mogą powodować spusstoszenie, gdy huragan uderzy w wysypy lub wybrzeże. Znaczne obszary mogą zostać zatopione, drzewa powyrywane z korzeniami, a domy powywracane. Przeciętnie co do roku 11 huraganów tworzących się na Północnym Atlantyku dociera do Ameryki Północnej. Po wejściu na ląd huragan stopniowo zanika, jest bowiem pozbawiony zasilania w parę wodną co sprawia, że traci siłę.
Tornado są cyklonami o mniejszej skali osiągając jedynie kilkaset metrów średnicy. Jednakże, ze względu na swoje rozmiary są to prawdopodobnie najbardziej niszczące rodzaje cyklonów tropikalnych. W USA, nazywane także trabami powietrznymi tornada mają kształt lejków gwałtownie unoszącego się powietrza, w których prędkość wiatru często przekracza 320 km/h.
Szlak zniszczenia
Tornado trwa zwykle godzinę. Jednak przechodząc nad lądem z szybkością 10-560 km/h pozostawia za sobą pas zniszczenia. Te cyklony są powszechne w Stanach zjednoczonych i Austraqlii. Najwięcej danych mamy o tornadach występujących w śrdokowych stanach USA, gdzie pojawia sie ich 500 do 600 rocznie.
Przyczyny powstania tornado nie są w pełni znane. Są one często związane z burzami, gdy lej wirującego powietrza opuszcza się do ziemi od podstawy chmury burzowej, podczas gdy ciepłe powietrze unosi się i obraca wokół leja. Ciśnienie powitrza w leju jest bardzo niskie. Różnica ciśnienia powietrza pomiędzy tornado a wnętrzem budynków sprawia, że budynki eksplodują. Wirujące powietrze w leju może unosić ludzi, a nawet wyrywać drzewa z korzeniami. Trąby wodne mają podobne cechy jak te, które tworzą się nad morzami i jeziorami. Jednakże te wirujące leje wodne są znacznie mniej gwałtowne niż tornado. Ich średnica na ogół nie przekracza 30 , i żyją krócej niż godzinę.
Wiry powietrze i pyłowe
Jeszcze mniejsze rozmiary mają wiry powietrzne, zwane także diabelskimi. Te wąski kolumny powietrza różnią się tym od tornado, że występują pogodne, słoneczne dni. Tworzą sie wówczas, gdy powietrze unos i się i zaczyna wirować. Czasami wiry unoszą pył, siano lub śmiecie. Wiry pyłowe powstają w podobny sposób , występują na nagrzanych terenach pustynnych.
"Monsun" oznacza porę eoku (sezon), to nazwa nadana najlepiej znanym na świecie wiatrom przynoszącym opady. Występują najwyraźniej w Indiach, gdzie są wynikiem różnicy ciśnienia w kontynencie azjatyckim w lecie i w zimie.
W zimie potężny wyż tworzy się nad środkową Azją. Północno-wschodni wiatr wiejący od wyżu przynosi Indiom chłodną i suchą pogodę. Natomiast na wiosnę, gdy ląd zaczyna się nagrzewać, nad Tybetem i Afganistanem rozwija się ogromny ośrodek niskiego ciśnienia. Wciąga on wilgotne powietrze znad OCenau Indyjskiego. Te południowo-zachodnie wiatry przynoszą w lecie obfite opady w Indiach.
Chmury burzowe mogą czasmami przesuwać się z prędkością 30 km/h.
Spirala tworzącego się huraganu Delfina nad Oceanem Indyjskim (zdjęcie z satelity). Chmury cirrus przykrywają oko cyklonu.
Fale powstałe w wyniku cyklonu rozbija się o deptak. Skutki takiego sztormu moga być tragiczne dla nisko położonych obszarów brzegowych.
Chmury cummulus na błękitny niebie. Dowód na to, że układ niżowy (cyklon) zastępuje układ wysokiego ciśnienia (antycyklon)
Tworzenie się chmur burzowych mówi o zbliżaniu się niżu. Ciepłe powietrze za frontem ciepłym jest wypychane w górę przez gęstsze, chłodne powietrze za frontem chłodnym. To powoduje zachmurzenie i opady. Ciepły front niesie ciągłe opady, a front chłodny - obfite ulewy.
Okluzja chłodna
Okluzja pojawia się gdy front chłodny dogonifront ciepły. Chłodna okluzja pojawia się gdy szybko przemieszczające się powietrze jest chlodniejsze niż powietrze z przodu; w ciepłej okluzji powietrze za frontem chłodnym jest cieplejsze niż przed frontem ciepłym.
Okluzja ciepła
Wyż
Typowa pogoda w wyżu i niżu. W wyżu wysokie ciśnienie oraz osiadające powietrze tworzą pogodę bezchmurną i bezwietrzną, powodując powstanie mgieł w dolinach. W niższych warunki pogodowe są niestabilne.
Mgła tworzy się przy ziemi, gdy wilgotne powietrze styka sie z wychłodzoną powierzchnią ziemi.
Gdy chłodne powietrze opada ogrzewa się w wyniku komp...
Struktura huraganu
Wał chmur obracjaących się wokół oka huraganu rozciąga się w całej warstwie troposfery. Chmury cumulonimbus tworzą się wokół oka. Gdy oko wypełni sie chmuiurami, zwykle nad chłodnymi wodami lub lądem wówczas cyklon znika.
Tornado nad Oklahomą (USA). Często powstaje ono pod chmurą burzową. Niskie ciśnienie w leju powoduje kondensację pary wodnej i sprawia, że widac wir. Jest to krótkotrwałe zjawisko o ogromnej sile niszczącej, ze względu na osiągane prędkości do 320 km/h.
Powódź monsunowa w Dżakarcie, Indonezja. Nie wiadomo do ońca dlaczego i jak powstaje monsun, wiadomo zaś jakie zanieszczenia może spowodować. Może również przekształcić zbocze górskie w rozszlały potok.
Czy wiesz, że ...
-W 1970 r. cyklon tropikalny uderzył w wyspy w delcie Gangesu w południowym Bangladeszu. Zginęło wówczas około miliona osób.
-Huragan Gloria przesuwając się we wrześniu 1985 r. wzdłuż wschodniego wybrzeża USA od Północnej Karoliny do Cenncticut spowodował szkody o wartości ok. 3,5 mln funtów.
-W Bangladeszu w 1989 r. tornado zabiło 1300 osób.
-Największą prędkość wiatru w tornado wynoszącą 450 km/h zarejestrowano w Wichita Falls, w Teksasie w 1959r.
-W Bangladeszu w kwietniu 1986 r. gradziny o wadze dochodzącej do 1,02 kg zabiły 92 osoby.
Układy atmosferyczne są to w przybliżeniu obszary wirującego powietrza, o średnicy od 150 do 4000 km. Ich wysokość jest zmienna. Niektóre osiągają wysokość 12-15km i rozpościerają się w całej warstwie troposfery I najniższej warstwie atmosfery). Inne płytkie, ale szybko przemieszczające się, mają wysokość od 1 do 3 km. Układy atmosferyczne są opisywane poprzez różnice w zmienności ciśnienia powietrza oraz kierunków wiatrów wiejących wokół ich centrów. Główne systemy powietrza, lub jak kto woli ciśnienia to wyże i niże. Wyże lub antycyklony, to obszar o wysokim ciśnieniu powietrza gdzie powietrze opada. Nize, które są takze nazywane cyklonami lub depresjami, to obszary o niskim ciśnieniu, tam powietrze unosi się. Chmury powstają przy unoszącym się powietrzu. Dlatego niże są związane z pochmurną, deszczową i wietrzną pogodą.
Antycyklony (wyże)
Antycyklony lub wyże, zwykle charakteryzują sie stałą pogodą, która nie zmienia się przez kilka dni. Wiatry w antycyklonach wieje zgodnie z ruchem wskazówek zegara na półkuli północnej, a odwrotnie na półkuli południowej. Na mapach ogody wyże wyglądają jak seroie współśrodkowych izobar (lini łączących miejsca o takim samym ciśnieniu powietrza) z najwyższym cięnieniem w centrum. Wyże są obszarmami o na ogół słabych wiatrach i bezchmurnym niebie. Brak chmur oznacza, że ciepło promieniujące z powierzchni ziemi ucieka w kosmos. Dlatego powierzchnia ziemi i zalegające nad nią powietrze ochładza się gwałtownie w nocy. W zimie to ochłodzenie często powoduje mróz, a w wilgotnym powietrzu zamglenie i mgłę. Lekkie wiatry w regionach wyżowych temu sprzyjają. Gdyby wiatry były silniejsze, mogłyby wymieszać powietrze i ochłodzenie przy powierzchni ziemi mogłoby objąć o wiele szerszą warstwę powietrza. Niektóre wyże występują w regionach zimnych. Tam powietrze jest gęstsze, stąd ciśnienie przy ziemi jest wyższe. Takie wyże tworzą się w zimie nad takim regionami jak Środkowa Kanada i Syberia. Są one zwykle płytkie i mają tylko około 3 km wysokości .
Końskie szerokosci
Inne wielkie wyże tworzą się nad końskimi szerokościami (nazywanymi tak, ponieważ dawniej w tych stronach wyrzucono za burtę martwe konnie ze statków stojących z powodu ciszy), około 20-30 stopni szerokości geograficznej północnej i południowej. Te systemy są głębsze i bardziej trwałe. Ciśnienie powietrza w końskich szerokosciach jest wyższe, ponieważ są to miejsca nad którymi powietrze uniesione do góry w strefie równikowej w wyniku silnego nagrzania gruntu, opada z powrotem na powierzchnię. Na lądzie, końskie szerokości obejmują najgorętsze pustynie na Ziemi, takie jak Sahara.
Od układów wysokiego ciśnienia na końskich szerokościach, przy powierzchni ziemi w kierunku równika wieją pasaty, podczas gdy ciepłe zachodnie wiatry wieja w kierunku biegunów. Zachodnie wiatry spotykają zimne wiatry wschodnie wiejące z reionów polarnych. Granica między ciepłym z zimnym powietrzem jest nazwana frontem polarnym. Cyklony (niże) , które przynoszą zmienną, często sztormową pogodę do umiarkowanych szerokości, tworzą się wzdłuż tego frontu.
Front polarny nie jest linią prostą. Zafalowannia tworzy się, gdy zimne powietrze spychane jest w kierunku równika, a ciepłe w kierunku bieguna. Te ruchy tworzą zawirowanie, które jest wzmacniane przez wiatry o dużej prędkości nazywane prądami strumieniowymi, wiejące w górnej troposferze.
Wiatr w niżu wieje w odwrotym kierunku niż w wyżu, czyli zgodnie ze wskazówkami zegara na półkuli północnej. Na mapach pogody, nize wyglądają jak serie koncentrycznych izobar, z najniższym ciśnieniem w centrum.
Narodziny niżu
Ciepłe z chłodnym powietrzem miesza się z trudem. Dlatego ciepłe powietrze, które dopływa do zafalowania frontu polarnego zamiast wymieszać się z chłodnym, unosi się nad chłodniejsze i bardziej gęste. W ten s sposób tworzy się układ niżowy. Typowy niż składa się z dwóch frontów. Front ciepły jest strefą graniczną po między nasuwającym się powietrzem ciepłym a chłodnym. W tym przypadku ciepłe powietrze unosi się ku górze po zalegającym przy ziemi powietrzu chłodnym. Para wodna w unoszącym sieę powietrzu kondesuje się (skrapla) tworząc chmury. Za frontem ciepłym przesuwa się front chłodny. wzdłuż tego frontu chłodne powietrze wciska się pod powietrze ciepłe, wymuszając jego unoszenie się. Dlatego strefa frontu chłodnego jest kolejną strefą podchmurnej i deszczowej pogody. Front chłodny porusza się szybciej niż ciepły. W wyniku tego front chłodny "dogania" front ciepły, fronty stykaja sie. Nazwa się to okluzją, gdzie ciepłe powietrze znajduje się w górze, a chłodne przy Ziemi. Po utworzeniu się okluzji, układ nizowy najczęściej zanika. Meteorologowie zbadali kolejność zjawisk pogodowych związanych z pochodzeniem niżu. Ich znajomość ma wielkie znaczenie przy prognozowaniu pogody. Na przykład pojawienie się wysokich haczykowatych chmur cirrus wskazuje na ogół na zbliżanie sie niżu. Wkrótce pojawia się grubsze chmury średniego piętra altostratus, a za nimi niskie szare nimbostratus. Te chmury przynoszą zwykle opady deszczu trwajace przez kilka godzin zanim front się nie przesunie.
Za ciepłem frontem znaduje się obszar ciepłego powietrza, zwykle zachmurzony i wilgotny.
Za nim przesuwa się front chłodny z burzami. Wzdłuż strefy frontowej często występują opady ulewne, trwające jednak znacznie krócej niż te związane z frontem ciepłym. Po przejściu frontu chłodnego wypogadza się, jest jednak chłodniej.
Burze występują wszędzie poza rejonami polarnymi. Naukowcy oceniają, że w każdej chwili na ziemi występuje około 2000 burz. Wiele z nich występuje wzdłuż frontów chłodnych, gdzie tworzą się ciemne chmury cumulonimbus w wyniku gwałtownych prądów występujących unoszących ciepłe i wilgotne powietrze ponad zalegające przy ziemi powietrze chłodne. Najbardziej gwałtowne burze występują w strefie międzyzwrotnikowej w wyniku silnego ogrzewania powierzchni ziemi i zalegającego nad nią powietrza. Takie burze dają nawet do 600 mm opadów na dobę. Podobne burze powstają wskutek ogrzania powierzchni ziemi występują także w upalne dni, zwykle po południu, w strefie umiarkowanej. Gdy pierwsze satelity przesłały obrazy Ziemi, zaobserwowano potężne grupy wirujących chmur w pobliżu równika. Te układy atmosferyczne powstają, gdy ciepłe i wilgotne powietrze jest szybko unoszone do górnej atmosfery. Czasami kilka takich grup łączy sie i przesuwa poza strefę równikową w postaci bardzo aktywnego systemu niskiego ciśnienia, zwanego cyklonem tropikalnym, huraganem w Ameryce Północnej, willi-willi w Australii lub tajfunem we wschodniej Azji.
Huragany
Huragany to systemy znacznie większe niż burze, których często znajduje się kilka w jednym huraganie. Średnica huraganów waha się od 200 do 500 km. W środku znajduje się strefa ciszy, tzw. "oko", gdzie powietrze osiada. W tym miejscu niebo jest pogodna i powietrze spokojne. Jednak wokół "oka" powietrze unosi się gwałtownie zasysając parę wodną z powierzchni i tworząc wirujący system chmur oraz niezwykle silnych wiatrów. Prędkość wiatru w huraganie przekracza 119 km/h, a czasami dochodzi do 300 km/h. Silny wiatr i silne opady mogą powodować spusstoszenie, gdy huragan uderzy w wysypy lub wybrzeże. Znaczne obszary mogą zostać zatopione, drzewa powyrywane z korzeniami, a domy powywracane. Przeciętnie co do roku 11 huraganów tworzących się na Północnym Atlantyku dociera do Ameryki Północnej. Po wejściu na ląd huragan stopniowo zanika, jest bowiem pozbawiony zasilania w parę wodną co sprawia, że traci siłę.
Tornado są cyklonami o mniejszej skali osiągając jedynie kilkaset metrów średnicy. Jednakże, ze względu na swoje rozmiary są to prawdopodobnie najbardziej niszczące rodzaje cyklonów tropikalnych. W USA, nazywane także trabami powietrznymi tornada mają kształt lejków gwałtownie unoszącego się powietrza, w których prędkość wiatru często przekracza 320 km/h.
Szlak zniszczenia
Tornado trwa zwykle godzinę. Jednak przechodząc nad lądem z szybkością 10-560 km/h pozostawia za sobą pas zniszczenia. Te cyklony są powszechne w Stanach zjednoczonych i Austraqlii. Najwięcej danych mamy o tornadach występujących w śrdokowych stanach USA, gdzie pojawia sie ich 500 do 600 rocznie.
Przyczyny powstania tornado nie są w pełni znane. Są one często związane z burzami, gdy lej wirującego powietrza opuszcza się do ziemi od podstawy chmury burzowej, podczas gdy ciepłe powietrze unosi się i obraca wokół leja. Ciśnienie powitrza w leju jest bardzo niskie. Różnica ciśnienia powietrza pomiędzy tornado a wnętrzem budynków sprawia, że budynki eksplodują. Wirujące powietrze w leju może unosić ludzi, a nawet wyrywać drzewa z korzeniami. Trąby wodne mają podobne cechy jak te, które tworzą się nad morzami i jeziorami. Jednakże te wirujące leje wodne są znacznie mniej gwałtowne niż tornado. Ich średnica na ogół nie przekracza 30 , i żyją krócej niż godzinę.
Wiry powietrze i pyłowe
Jeszcze mniejsze rozmiary mają wiry powietrzne, zwane także diabelskimi. Te wąski kolumny powietrza różnią się tym od tornado, że występują pogodne, słoneczne dni. Tworzą sie wówczas, gdy powietrze unos i się i zaczyna wirować. Czasami wiry unoszą pył, siano lub śmiecie. Wiry pyłowe powstają w podobny sposób , występują na nagrzanych terenach pustynnych.
"Monsun" oznacza porę eoku (sezon), to nazwa nadana najlepiej znanym na świecie wiatrom przynoszącym opady. Występują najwyraźniej w Indiach, gdzie są wynikiem różnicy ciśnienia w kontynencie azjatyckim w lecie i w zimie.
W zimie potężny wyż tworzy się nad środkową Azją. Północno-wschodni wiatr wiejący od wyżu przynosi Indiom chłodną i suchą pogodę. Natomiast na wiosnę, gdy ląd zaczyna się nagrzewać, nad Tybetem i Afganistanem rozwija się ogromny ośrodek niskiego ciśnienia. Wciąga on wilgotne powietrze znad OCenau Indyjskiego. Te południowo-zachodnie wiatry przynoszą w lecie obfite opady w Indiach.
Chmury burzowe mogą czasmami przesuwać się z prędkością 30 km/h.
Spirala tworzącego się huraganu Delfina nad Oceanem Indyjskim (zdjęcie z satelity). Chmury cirrus przykrywają oko cyklonu.
Fale powstałe w wyniku cyklonu rozbija się o deptak. Skutki takiego sztormu moga być tragiczne dla nisko położonych obszarów brzegowych.
Chmury cummulus na błękitny niebie. Dowód na to, że układ niżowy (cyklon) zastępuje układ wysokiego ciśnienia (antycyklon)
Tworzenie się chmur burzowych mówi o zbliżaniu się niżu. Ciepłe powietrze za frontem ciepłym jest wypychane w górę przez gęstsze, chłodne powietrze za frontem chłodnym. To powoduje zachmurzenie i opady. Ciepły front niesie ciągłe opady, a front chłodny - obfite ulewy.
Okluzja chłodna
Okluzja pojawia się gdy front chłodny dogonifront ciepły. Chłodna okluzja pojawia się gdy szybko przemieszczające się powietrze jest chlodniejsze niż powietrze z przodu; w ciepłej okluzji powietrze za frontem chłodnym jest cieplejsze niż przed frontem ciepłym.
Okluzja ciepła
Wyż
Typowa pogoda w wyżu i niżu. W wyżu wysokie ciśnienie oraz osiadające powietrze tworzą pogodę bezchmurną i bezwietrzną, powodując powstanie mgieł w dolinach. W niższych warunki pogodowe są niestabilne.
Mgła tworzy się przy ziemi, gdy wilgotne powietrze styka sie z wychłodzoną powierzchnią ziemi.
Gdy chłodne powietrze opada ogrzewa się w wyniku komp...
Struktura huraganu
Wał chmur obracjaących się wokół oka huraganu rozciąga się w całej warstwie troposfery. Chmury cumulonimbus tworzą się wokół oka. Gdy oko wypełni sie chmuiurami, zwykle nad chłodnymi wodami lub lądem wówczas cyklon znika.
Silne wiatry (ponad 160 km/h) w huraganie Inez pustoszące rejonMiami na Florydzie. Huragan trwał ponad tydzień, dziennie pokonywał ok. 500 km.
Burza nad miastem
Zespoły burz mogą trwać od 10 do 12 godzin, zanikają, gdy kończą się niestabilne warunki w atmosferze.
Zalana szosa - wynik burzy termicznej w Wielkiej Brytanii. Takie letnie burze są wynikiem gwałtownego unoszenia się wilgotnego powietrza.
Przejście niżu
Tornado nad Oklahomą (USA). Często powstaje ono pod chmurą burzową. Niskie ciśnienie w leju powoduje kondensację pary wodnej i sprawia, że widac wir. Jest to krótkotrwałe zjawisko o ogromnej sile niszczącej, ze względu na osiągane prędkości do 320 km/h.
Powódź monsunowa w Dżakarcie, Indonezja. Nie wiadomo do ońca dlaczego i jak powstaje monsun, wiadomo zaś jakie zanieszczenia może spowodować. Może również przekształcić zbocze górskie w rozszlały potok.
Czy wiesz, że ...
-W 1970 r. cyklon tropikalny uderzył w wyspy w delcie Gangesu w południowym Bangladeszu. Zginęło wówczas około miliona osób.
-Huragan Gloria przesuwając się we wrześniu 1985 r. wzdłuż wschodniego wybrzeża USA od Północnej Karoliny do Cenncticut spowodował szkody o wartości ok. 3,5 mln funtów.
-W Bangladeszu w 1989 r. tornado zabiło 1300 osób.
-Największą prędkość wiatru w tornado wynoszącą 450 km/h zarejestrowano w Wichita Falls, w Teksasie w 1959r.
-W Bangladeszu w kwietniu 1986 r. gradziny o wadze dochodzącej do 1,02 kg zabiły 92 osoby.
Komentarze
Prześlij komentarz