Powietrze, którym oddychamy, jest częścią atmosfery, mieszaniną gazów otulającycch Ziemię.
To ono sprawia, że na planecie istniejeżycie i to ono chroni nas przed szkodliwym promienwaniem słonecznym
Naszą planetę otacza powłoka gazowa, którą nazwano atmosferą. Tworzy ją powietrze, którym oddychamy i które stanowi osłonę przed zabójczym promieniowaniem docierającym z przestrzeni kosmicznej. Przed ucieczką w kosmos hroni atmofsferę jej własny ciężar i siła grawitacji. Ta warstwa o 480-kilometrowej grubości jest też tarczą, chroniącą nas przed bombardowaniem meteorytowym.
W atmosferze podróżują codziennie miliony ludzi, wykorzystując różnego rodzaju statki powietrzne - od balonów po naddźwiękowe odrzutowce. Całą warstwę atmosfery pokonują rakiety kosmiczne.
Co to jest atmosfera
Atmosfera jest mieszaniną dziesięciu różnych gazów, z przewagą azotu (78%) i tlenu (21%). Pozostałe 1% to głównie argon, niewielka ilość dwutlenku węgla, hel i neon. Sa to tzw. gazy obojętne, czyli takie, które nie wchodzą w reakcje chemiczne z innymi sytuacjami. Wystepują także w atmosferze nieznaczne ilości dwutlenku siarki, amoniaku, tlenku wegla, ozonu i pary wodnej. Obecne sa w niej również zanieczyszczenia w postaci gazów, cząsteczek dymu, soli, pyłów i popiołów wulkanicznych.
W rorzedzonym powietrzu
Mieszanina gazów i drobne stałe cząsteczki tworzą cztery głwówne warstwy : troposferę , stratosferę, mezosferę i termosferę. Troposfera jest warstwą najcieńszą, siegająca do wysokości 12 km nad ziemię. Nie przekraczają jej zwykle samoloty latające na standardowej wysokości 9-11km. Jeest to warstwa najcieplejsza, gdyż ogrzewają ją promienie słoneczne odbite od powierzchni Ziemi. W miarę oddalania się od Ziemi temperatura spada do około -55oC w górnej troposferze.
Kolejną warstwą jest stratosfera, która rozciąga się do wysokości około 50 km nad powierzchnią Ziemi. Jej górna część zawiera ozon tworzący warstwę ozonową. Temperatura jest tu wyższa niż w troposferze, ponieważ ozon zatrzymuje większosć szkodliwych promieni nadfioletowych dochodzacych do Słońca. Nalezy pamiętać, że zanieczyszczając atmosferę niszczymy warstwę ozonową i pozbawiamy się tej ochronnej tarczy.
Powyżej stratosfery, około 50-70 km nad powierzchnią ziemi, znajduje się mezosfera. W jej obrębie występuje mezopauza, najzimniejszy obszar w całej atmosferze. Jest tou tak zimno, że tworzą się chmury zbudowane z kryształków lodu (tzw. obłoki srebrzyste), które można zaobserwować tylko nocą, gdy zachodzące Słońce podświetla je od dołu.
Na krawędzi kosmosu
Najbardziej oddaloną od powierzchni Ziemi warstwą atmosfery jest termosfera. Zaczyna się ona na wysokości około 100km; składają się na nią jonosfera i magnetosfera.
W jonosferze promieniowanie słoneczne wywołuje zjawisko jonizacji. Sa za to odpowiedzialne cząsteczki naładowane elektrycznie, które oddziałując z innymi cząsteczkami gazów atmosferycznych wywołują zjawisko zorzy polarnych. Jonosfera odbija także fale radiowe umożliwając przesyłanie ich na duże odległości.
Powyżej jonosfery znajduje się magnetosfera. Jest to zewnętrzna granica ziemskiego pola magnetycznego, które działa jak gigantyczny magnes chroniący Ziemię przed przechwyconymi cząsteczkami o wysokiej energii.
Powietrze jest utu najrzadsze. Gęstość, rozumiana jako zawartość cząsteczek substancji, zmniejsza sie wraz z oddaleniem od powierzchni Ziemi. Oznacza to, że odległość między cząsteczkami gazu wzrasta. Przy powierzchni Ziemi cząsteczki są bardzo blisko siebie, a na granicy termosfery - bardzo daleko. W najwyższych partiach termosfery - określanych mianem egzosfery - cząsteczki gazu występują tak rzadko, że atmosfera niepostrzeżenie przechodzi w przestrzeń kosmiczną.
Wiatr i pogoda
Procesy atmosferyczne, decydujące o pogodzie, rozgrywają sie w troposferze. Są one wynikiem skomplikowanego odziaływania na atmosferę promieniowania słonecznego i ruchu wirowego Ziemi. Ruch powietrza, który nazywamy wiatrem, powstaje wtedy, gdy gorące powietrze unosi się , umożliwając opadanie w dół powietrza zimnego. Najwyższą temperaturę ma powietrze nad równikiem, gdzie promienie słoneczne padają prostopadłe na powierzchnię globu, a ochładza się w miarę oddalania się w stronę biegunów.
Szczególną częścią troposfery, a jednoczęsnie częścią atmosfery, która stwarza warunki umożliwaja życie, jest biosfera. Sięga ona wzwyż tak wysoko, jak potrafią latać ptaki, w dół sięga do powierzchni ziemi i głębin oceanu. Cechuje sją subtelna równowaga między światem rożlin a światem zwierząt.
Zwierzęta pobierają tlen z powietrza podczas wdechu i wydalają dwutlenek węgla przy wydechu. Roślin z kolei pobierają dwutlenek węgla i wykorzystując światło słoneczne w procesiezwanym fotosyntezą uwalniają do atmosfery tlen. Od tego cyklu zależy przetrwanie wszystkich organizmów żywych, roślin i zwierząt.
Zagrożenia
Atmosfera utrzymuje swoją naturalną równowagę przez setki tysięcy lat, ale współcześnie to siedlisko życia i jego tarcza ochronna są zagrożone wskutek działalności człowieka. Do tych zagrożeń należą: efekt cieplarniany, globalne ocieplenie , zanieczyszczanie powietrza, zanikanie warstwy ozonowej i kwaśne deszcze.
Rozwój przemysłu w minionych 200 latach doprowadził do zakłócenia składu chemicznego powietrza niezbędnego dla zachowania równowagi atmosfery. Spalanie paliw kopalnych, takich jak wegiel, ropa i gaz, zwiększyło zawartość dwutlanku węgla i innych gazów w atmosferze, szczególnie od czasu skonstruowania samochodu w końcu XIX w. Postęp w rolnictwie również powoduje wzrost obecności w atmosferze metanu i tlenków azotu.
Efekt cieplarniany
Gazy wchodzące "od zawsze" w skład atmosfery sprawiają, że ciepło dostarczane przez promienie słoneczne i odbite od powierzchni Ziemi, jest zatrzymane w atmosferze. Bez nich Ziemia stałaby się tak zimna, że zamarzłyby oceany, a życie uległo zagładzie.
Jednak, gdy proporcje tych tak zwanych "gazów szklarniowych" zostaną zakłócone rprzez zanieczyszczenia, wówczas ilość uwięzionego w artmosferze ciepła gwałtownie się zwiększy i na skutek tego Ziemia się ociepli. W rezultacie tylko w tym wieku wzrost średniej temperatury o 1,5 - 4,5 oC do połowy przyszłego stulecia.
Według najnowszych badań ponad miliard ludzi (około jednej piątej ludności świata) oddycha powietrzem bardzo zanieczyszczonym toksycznymi gazami. Głównymi sprawcami tego zatrucia atmosfery są tlenek węgla i dwutlenek siarki - produkt procesów przemysłowych. skutkiem tego jest gwałtowny wzrost schorzeń dróg oddechowych, szczególnie wśród dzieci i ludzi starszych.
Alarmuący jest również wzrost liczby zachorowań na raka skóry. Jest to następstwo działania szkodliwego promieniowania nadfioletowego Słońca, docierającego przez zniszczoną warstwę ozonową.
Dziura ozonowa
Warstwa ozanowa w stratosferze chroni nas pochłaniając nadfioletowe promienie Słońca. Jednak wskutek powszehnego ostatnio stosowania chlorofluorowęglowodorów (CFCs) - w pojemnikach aerozolowych, w lodówkach, środkach czyszczących i towarzyszących - do atmosfery trafia więcej tych gazów, niż jest ona w stanie ich wchłonąć. Wskutek ich rozkładu powstaje chlor, które atakuje i niszczy ozon.
Po raz pierwszy donieśli o tym badacze z Antarktydyw 1985 r., kiedy utworzyła się dziura w warstwie ozonowej nad częścią półkuli południowej. Naukowcy uważają , że może dojść do zmniejszenia zawartości ozonu również nad innymi częściami kuli ziemskiej. Jeśli to się zdarzy, będziemy bardziej narażeni na działanie szkodliwego promieniowania. Niestety, w 1995r. naukowcy stwierdzili obecność takiej dziury w warstwie ozonowej nad Arktydą i częścią północnej Europy.
Kwaśne deszcze
Kwaśne deszcze tworzy się, gdy dwutlenek siarki i tlenek azotu - przemysłowe gazy odpadowe - reagują z parą wodną w atmosferze. Opad kwaśnego deszczu jest zabójczy zarówno dla roślin, jak i zwierząt, powoduje zagładę ryb i powolną śmierć drzew. Nie należą do rzadkości ogromne ... kwaśnych deszczy.
Co gorsza, kwaśne deszcze zasilając jeziora i rzeki zabijają po drodze miekroorganizmy. Nawet jeśli udałoby się utrzymać poziom zanieczyszczania ustalony na rok 2010 , przypuszcza się, że 25% jezior w Ameryce Północnej będzie biologicznie zniszczonych lub martwych.
Zakłócenia naturalnej równowagi atmosfery mogą prowadzić do zagłady naszego świata.
Naukowcy w swoich prognozach przaewidują wzrost poziomu oceaqnów w nastepstwie globalnego ocieplenia, co spowoduje zatopienie niżej położonych części kontynentów. Miasta takie jak Londyn i Nowy Jork mogą być często nawiedzane przez katastrofalne powodzie. Zanieczyszczenie ujęć wody może wywołać wiele chorób, a nawet epidemie. Zmieni się również rozmieszczenie stref opadów, w wyniku tego rozległe obszary mogą doświadczyć suszy, a w jej następstwie - głodu. Cena, jaką przyjdzie ludzkości zapłacić za bezmyślne niszczenie środowiska naturalnego, może być ogromna.
Jak się bronić
Świadomość powagi problemów ochrony środowiska stale wzrasta. Te sprawy zajmują się coraz więcej miejsca na łamach prasy i innych środków masowego przekazu. Ruch "zielonych" rozwija się w wielu państwach. Problemy związane z zagrożeniami wynikającymi z niszczejącej działalności człowieka znajdują się w centrum uwagi rządów wielu krajów. Problemy, takie jak oszczędzanie energii, są podejmowane w skali światowej. Gdybyśmy zużywali mniej energii elektrycznej i przejeżdżali mniej kilometrów naszymi samochadami, ograniczylibyśmy zdecydowanie ilość zużywanych paliw kopalnych - węgla, ropy naftowej i gazu.
Jednocześnie wiele krajów pracuje nad rozwojem alternatywnych źródeł energii - energii słonecznej i wiatrowej. Czeka nas jednak długa droga, zanim paliwa koplane zostaną zastapione na szerszą skale.
Drzewa, podobnie jak inne rośliny, prztwarzają dwutlenek węgla na tlen i odgrywają zasadniczą rolę w utrzymaniu właściwej proporcji gazów szklarniowych w atmosferze. W wilgotnych lasach tropikalnych Ameryki Południowej wycięto olbrzymie ilości drzew z przeznaczeniem na budulec lub w celu pozyskania pastwisk. Zagłada tych lasów oznacza - mniej tlenu dostarczanego atmosferze, a więcej dwutlenu węgla zatrzymującego ciepło.
Globalne działania
Trwa światowa kampania mająca na celu uświadomienie odpowiednim rządom konieczności zaprzestania niszczenia wilgotnych lasów tropikalnych. Lokalne społeczności mogą w tej działalności pomóc zdecydowanie odmawiając kupowania drewna, co automatycznie ograniczy wyrąb. Niektóre kraje próbują przywrócić równowagę przyrodniczą przez pnowne zalesianie zdewastowanych obszarów. Jest to jednak sprawa dość odległej przyszłości, gdyż odtworzenie drzewostanu trwa wiele lat.
Stało się oczywiste, że nie możemy dłużej w dotychczasowy sposób traktować powietrza, ktorym oddychamy. Stosowanie CFCs w przemyśle jest, wskutek nacisku opinii publicznej, stale ograniczane. Jednocześnie prowadzi się intensywne badania nad znalezieniem jakichś substancji zastępczych.
Ale zagrożenie atmosfery, i całego środowiska nieubłaganie trwa. niezbędna jest więcc ścisła kontrola i przestrzeganie przez każdego z nas przyjętych zasad ochrony zagrożonego środowiska naturalnego, aby zapewnićć naszej atmosferze "przyszłość bez problemów".
To zdjęcie, wykonane z pokładu statku kosmicznego Apollo 8, ukazuje skłębone chmury ziemskiej atmosfery. To one odbijają promienie słoneczne i sprawiają, że nasza planeta jest pełna blasku.
Barwy zorzy polarnej (aurora borealis) kontrastują z usianą gwiazdami czernią alaskańskiego nieba. To zjawisko jest wynikiem oddziaływania naładowanych cząsteczek w jonosferze.
Cztery warsty
Ziemska atmosfera rozciąga się od powierzchni globu i przechodzi niezauważalnie w przestrzeń kosmiczną. Jest zbudowana z czterech głównych warstw.
TERMOSFERA
Ta najbardziej rozrzedzona warstwa stanowi zaledwie 0,001% masy powietrza w atmosferze. Tworzą ją jonosfera i magnetosfera. Temperatura tu wzrasta i może osiągać 1200oC na wysokości 480 km.
MEZOSFERA
Cechuje tę warstwę gwałtowny spadek temperatury. Powietrze jest bardzo rzadkie, a temperatura w mezopauzie - najzimniejszej warstwie atmosfery - spada do -90oC.
STRATOSFERA
Temperatura w dolnej części tej warstwy wynosi około -55oC, lecz wzrasta wraz z wysokością wskutek ciepła wydzielonego przez ozon - gaz, który chroni zeimię przed promieniowaniem nadfielotowym. Stratopauza - na wysokości 50 km , oddziela stratosferę od kolejnej warstwy.
TROPOSFERA
Jest warstwą najbliższą powierzchni ziemi. Ma największą gęstość. Stanowi ona 80% masy powietrza we wszystkich warstwach. Tu kształtuje się pogoda. Jej dolna część wchodzi w skład biosfery. Temperatura spada wraz z wysokością o 6,5 oC na kilometr w kierunku tropoauzy, która jest strefą przejściową między troposferą , a następną warstwą.
Najcieplejszy punkt Ziemi znajduje się na Saharze. W Dallol w Etiopi, miejscowości położonej 116 m poniżej poziomu morza, średnia roczna temperatura wynosi 34,4oC.
Wyspa Wrangla, położona za kołem polarnym, w okowach syberyjskiej zimy. Syberia jest olbrzymim obszarem, na którym temperatura potrafi spaść nawet ponizej - 70 oC.
Rowerzyści stwierdzili, że dzielenie dróg z samochodami emitującymi trujące spaliny, czyni ich podróże szkodliwymi. Wielu zaczęło zakładać maski ochronne
Złowieszcza chmura trujących znieczyszczeń wisi nad Mexico City, gdzie około 20 milionów mieszkańców zmaga się ze skutkami emisji szkodliwych spalin.
Gazy szklarniowe, będące opadami przemysłowymi, zakłócają równowagę atmosfery. Zatrzymują one promieniowanie podczerwone i odbijają je z powrotem ku powierzchni Ziemi. Wywołuje to zjawisko powszechnego wzrostu temperatury.
Ten las na pograniczu Polski i Czech wygląda jak krajobraz po wybuchu bomby atmowej. W rzeczywistości są za to odpowiedzialne kwaśne deszcze powstałe wskutek emisji przemysłowych w krajach dawnego bloku socjalistycznego.
Zanieczyszczenia poweietrza
Ilość zanieczyszczeń dostarczanych codziennie do atmsosfery jest ogromna. Niekiedy emisja ograniczona jest od strefy ciężkiego przemysłu lub wielkich miast. Źródłem zanieczyszcczeń zarówno gazowych, jak i innych, na przykład pestycydami, staje się coraz częściej intensywne rolnictwo. Spaliny samochodowe zawierają związki szkodliwe dla płuc, wywołujące astmę lub bronchit. Gazy CFCs niszczą warstwę ozonową i ułatwiają docieranie do Ziemi szkodliwych promieni słonecznych.
Astma u dzieci
Jedno dziecko na siedem (1 milion dzieci w Wielkiej Brytanii) poniżej 18 roku życia cierpi obecnie na dychawicę oskrzelową (astmmę). Liczby te budzą niepokój w innych krajah Europy. Stan zaplany , obejmujący oskrzela, powoduje poważne zaburzenia oddychania. Główne objawy to świsty i uczucie ucisku w klatce piersiowej.
Brak jest niezbitych dowodów że zanoeczyszczenia powietrza wywołują astmę, ale na pewno sprawiają , że schorzenie jest cięższe. Głównym sprawcą są gazy powstające w wyniku oddziaływania promieniowania słonecznego na spaliny uliczne.
Leki pomagaja załagodzić, a nawet zapobiec atakowi astmy. Trwają badania mające na celu wykrycie przyczyny alarmującego nasielania się tej uciążliwej dolegliwosci.
To ono sprawia, że na planecie istniejeżycie i to ono chroni nas przed szkodliwym promienwaniem słonecznym
Naszą planetę otacza powłoka gazowa, którą nazwano atmosferą. Tworzy ją powietrze, którym oddychamy i które stanowi osłonę przed zabójczym promieniowaniem docierającym z przestrzeni kosmicznej. Przed ucieczką w kosmos hroni atmofsferę jej własny ciężar i siła grawitacji. Ta warstwa o 480-kilometrowej grubości jest też tarczą, chroniącą nas przed bombardowaniem meteorytowym.
W atmosferze podróżują codziennie miliony ludzi, wykorzystując różnego rodzaju statki powietrzne - od balonów po naddźwiękowe odrzutowce. Całą warstwę atmosfery pokonują rakiety kosmiczne.
Co to jest atmosfera
Atmosfera jest mieszaniną dziesięciu różnych gazów, z przewagą azotu (78%) i tlenu (21%). Pozostałe 1% to głównie argon, niewielka ilość dwutlenku węgla, hel i neon. Sa to tzw. gazy obojętne, czyli takie, które nie wchodzą w reakcje chemiczne z innymi sytuacjami. Wystepują także w atmosferze nieznaczne ilości dwutlenku siarki, amoniaku, tlenku wegla, ozonu i pary wodnej. Obecne sa w niej również zanieczyszczenia w postaci gazów, cząsteczek dymu, soli, pyłów i popiołów wulkanicznych.
W rorzedzonym powietrzu
Mieszanina gazów i drobne stałe cząsteczki tworzą cztery głwówne warstwy : troposferę , stratosferę, mezosferę i termosferę. Troposfera jest warstwą najcieńszą, siegająca do wysokości 12 km nad ziemię. Nie przekraczają jej zwykle samoloty latające na standardowej wysokości 9-11km. Jeest to warstwa najcieplejsza, gdyż ogrzewają ją promienie słoneczne odbite od powierzchni Ziemi. W miarę oddalania się od Ziemi temperatura spada do około -55oC w górnej troposferze.
Kolejną warstwą jest stratosfera, która rozciąga się do wysokości około 50 km nad powierzchnią Ziemi. Jej górna część zawiera ozon tworzący warstwę ozonową. Temperatura jest tu wyższa niż w troposferze, ponieważ ozon zatrzymuje większosć szkodliwych promieni nadfioletowych dochodzacych do Słońca. Nalezy pamiętać, że zanieczyszczając atmosferę niszczymy warstwę ozonową i pozbawiamy się tej ochronnej tarczy.
Powyżej stratosfery, około 50-70 km nad powierzchnią ziemi, znajduje się mezosfera. W jej obrębie występuje mezopauza, najzimniejszy obszar w całej atmosferze. Jest tou tak zimno, że tworzą się chmury zbudowane z kryształków lodu (tzw. obłoki srebrzyste), które można zaobserwować tylko nocą, gdy zachodzące Słońce podświetla je od dołu.
Na krawędzi kosmosu
Najbardziej oddaloną od powierzchni Ziemi warstwą atmosfery jest termosfera. Zaczyna się ona na wysokości około 100km; składają się na nią jonosfera i magnetosfera.
W jonosferze promieniowanie słoneczne wywołuje zjawisko jonizacji. Sa za to odpowiedzialne cząsteczki naładowane elektrycznie, które oddziałując z innymi cząsteczkami gazów atmosferycznych wywołują zjawisko zorzy polarnych. Jonosfera odbija także fale radiowe umożliwając przesyłanie ich na duże odległości.
Powyżej jonosfery znajduje się magnetosfera. Jest to zewnętrzna granica ziemskiego pola magnetycznego, które działa jak gigantyczny magnes chroniący Ziemię przed przechwyconymi cząsteczkami o wysokiej energii.
Powietrze jest utu najrzadsze. Gęstość, rozumiana jako zawartość cząsteczek substancji, zmniejsza sie wraz z oddaleniem od powierzchni Ziemi. Oznacza to, że odległość między cząsteczkami gazu wzrasta. Przy powierzchni Ziemi cząsteczki są bardzo blisko siebie, a na granicy termosfery - bardzo daleko. W najwyższych partiach termosfery - określanych mianem egzosfery - cząsteczki gazu występują tak rzadko, że atmosfera niepostrzeżenie przechodzi w przestrzeń kosmiczną.
Wiatr i pogoda
Procesy atmosferyczne, decydujące o pogodzie, rozgrywają sie w troposferze. Są one wynikiem skomplikowanego odziaływania na atmosferę promieniowania słonecznego i ruchu wirowego Ziemi. Ruch powietrza, który nazywamy wiatrem, powstaje wtedy, gdy gorące powietrze unosi się , umożliwając opadanie w dół powietrza zimnego. Najwyższą temperaturę ma powietrze nad równikiem, gdzie promienie słoneczne padają prostopadłe na powierzchnię globu, a ochładza się w miarę oddalania się w stronę biegunów.
Szczególną częścią troposfery, a jednoczęsnie częścią atmosfery, która stwarza warunki umożliwaja życie, jest biosfera. Sięga ona wzwyż tak wysoko, jak potrafią latać ptaki, w dół sięga do powierzchni ziemi i głębin oceanu. Cechuje sją subtelna równowaga między światem rożlin a światem zwierząt.
Zwierzęta pobierają tlen z powietrza podczas wdechu i wydalają dwutlenek węgla przy wydechu. Roślin z kolei pobierają dwutlenek węgla i wykorzystując światło słoneczne w procesiezwanym fotosyntezą uwalniają do atmosfery tlen. Od tego cyklu zależy przetrwanie wszystkich organizmów żywych, roślin i zwierząt.
Zagrożenia
Atmosfera utrzymuje swoją naturalną równowagę przez setki tysięcy lat, ale współcześnie to siedlisko życia i jego tarcza ochronna są zagrożone wskutek działalności człowieka. Do tych zagrożeń należą: efekt cieplarniany, globalne ocieplenie , zanieczyszczanie powietrza, zanikanie warstwy ozonowej i kwaśne deszcze.
Rozwój przemysłu w minionych 200 latach doprowadził do zakłócenia składu chemicznego powietrza niezbędnego dla zachowania równowagi atmosfery. Spalanie paliw kopalnych, takich jak wegiel, ropa i gaz, zwiększyło zawartość dwutlanku węgla i innych gazów w atmosferze, szczególnie od czasu skonstruowania samochodu w końcu XIX w. Postęp w rolnictwie również powoduje wzrost obecności w atmosferze metanu i tlenków azotu.
Efekt cieplarniany
Gazy wchodzące "od zawsze" w skład atmosfery sprawiają, że ciepło dostarczane przez promienie słoneczne i odbite od powierzchni Ziemi, jest zatrzymane w atmosferze. Bez nich Ziemia stałaby się tak zimna, że zamarzłyby oceany, a życie uległo zagładzie.
Jednak, gdy proporcje tych tak zwanych "gazów szklarniowych" zostaną zakłócone rprzez zanieczyszczenia, wówczas ilość uwięzionego w artmosferze ciepła gwałtownie się zwiększy i na skutek tego Ziemia się ociepli. W rezultacie tylko w tym wieku wzrost średniej temperatury o 1,5 - 4,5 oC do połowy przyszłego stulecia.
Według najnowszych badań ponad miliard ludzi (około jednej piątej ludności świata) oddycha powietrzem bardzo zanieczyszczonym toksycznymi gazami. Głównymi sprawcami tego zatrucia atmosfery są tlenek węgla i dwutlenek siarki - produkt procesów przemysłowych. skutkiem tego jest gwałtowny wzrost schorzeń dróg oddechowych, szczególnie wśród dzieci i ludzi starszych.
Alarmuący jest również wzrost liczby zachorowań na raka skóry. Jest to następstwo działania szkodliwego promieniowania nadfioletowego Słońca, docierającego przez zniszczoną warstwę ozonową.
Dziura ozonowa
Warstwa ozanowa w stratosferze chroni nas pochłaniając nadfioletowe promienie Słońca. Jednak wskutek powszehnego ostatnio stosowania chlorofluorowęglowodorów (CFCs) - w pojemnikach aerozolowych, w lodówkach, środkach czyszczących i towarzyszących - do atmosfery trafia więcej tych gazów, niż jest ona w stanie ich wchłonąć. Wskutek ich rozkładu powstaje chlor, które atakuje i niszczy ozon.
Po raz pierwszy donieśli o tym badacze z Antarktydyw 1985 r., kiedy utworzyła się dziura w warstwie ozonowej nad częścią półkuli południowej. Naukowcy uważają , że może dojść do zmniejszenia zawartości ozonu również nad innymi częściami kuli ziemskiej. Jeśli to się zdarzy, będziemy bardziej narażeni na działanie szkodliwego promieniowania. Niestety, w 1995r. naukowcy stwierdzili obecność takiej dziury w warstwie ozonowej nad Arktydą i częścią północnej Europy.
Kwaśne deszcze
Kwaśne deszcze tworzy się, gdy dwutlenek siarki i tlenek azotu - przemysłowe gazy odpadowe - reagują z parą wodną w atmosferze. Opad kwaśnego deszczu jest zabójczy zarówno dla roślin, jak i zwierząt, powoduje zagładę ryb i powolną śmierć drzew. Nie należą do rzadkości ogromne ... kwaśnych deszczy.
Co gorsza, kwaśne deszcze zasilając jeziora i rzeki zabijają po drodze miekroorganizmy. Nawet jeśli udałoby się utrzymać poziom zanieczyszczania ustalony na rok 2010 , przypuszcza się, że 25% jezior w Ameryce Północnej będzie biologicznie zniszczonych lub martwych.
Zakłócenia naturalnej równowagi atmosfery mogą prowadzić do zagłady naszego świata.
Naukowcy w swoich prognozach przaewidują wzrost poziomu oceaqnów w nastepstwie globalnego ocieplenia, co spowoduje zatopienie niżej położonych części kontynentów. Miasta takie jak Londyn i Nowy Jork mogą być często nawiedzane przez katastrofalne powodzie. Zanieczyszczenie ujęć wody może wywołać wiele chorób, a nawet epidemie. Zmieni się również rozmieszczenie stref opadów, w wyniku tego rozległe obszary mogą doświadczyć suszy, a w jej następstwie - głodu. Cena, jaką przyjdzie ludzkości zapłacić za bezmyślne niszczenie środowiska naturalnego, może być ogromna.
Jak się bronić
Świadomość powagi problemów ochrony środowiska stale wzrasta. Te sprawy zajmują się coraz więcej miejsca na łamach prasy i innych środków masowego przekazu. Ruch "zielonych" rozwija się w wielu państwach. Problemy związane z zagrożeniami wynikającymi z niszczejącej działalności człowieka znajdują się w centrum uwagi rządów wielu krajów. Problemy, takie jak oszczędzanie energii, są podejmowane w skali światowej. Gdybyśmy zużywali mniej energii elektrycznej i przejeżdżali mniej kilometrów naszymi samochadami, ograniczylibyśmy zdecydowanie ilość zużywanych paliw kopalnych - węgla, ropy naftowej i gazu.
Jednocześnie wiele krajów pracuje nad rozwojem alternatywnych źródeł energii - energii słonecznej i wiatrowej. Czeka nas jednak długa droga, zanim paliwa koplane zostaną zastapione na szerszą skale.
Drzewa, podobnie jak inne rośliny, prztwarzają dwutlenek węgla na tlen i odgrywają zasadniczą rolę w utrzymaniu właściwej proporcji gazów szklarniowych w atmosferze. W wilgotnych lasach tropikalnych Ameryki Południowej wycięto olbrzymie ilości drzew z przeznaczeniem na budulec lub w celu pozyskania pastwisk. Zagłada tych lasów oznacza - mniej tlenu dostarczanego atmosferze, a więcej dwutlenu węgla zatrzymującego ciepło.
Globalne działania
Trwa światowa kampania mająca na celu uświadomienie odpowiednim rządom konieczności zaprzestania niszczenia wilgotnych lasów tropikalnych. Lokalne społeczności mogą w tej działalności pomóc zdecydowanie odmawiając kupowania drewna, co automatycznie ograniczy wyrąb. Niektóre kraje próbują przywrócić równowagę przyrodniczą przez pnowne zalesianie zdewastowanych obszarów. Jest to jednak sprawa dość odległej przyszłości, gdyż odtworzenie drzewostanu trwa wiele lat.
Stało się oczywiste, że nie możemy dłużej w dotychczasowy sposób traktować powietrza, ktorym oddychamy. Stosowanie CFCs w przemyśle jest, wskutek nacisku opinii publicznej, stale ograniczane. Jednocześnie prowadzi się intensywne badania nad znalezieniem jakichś substancji zastępczych.
Ale zagrożenie atmosfery, i całego środowiska nieubłaganie trwa. niezbędna jest więcc ścisła kontrola i przestrzeganie przez każdego z nas przyjętych zasad ochrony zagrożonego środowiska naturalnego, aby zapewnićć naszej atmosferze "przyszłość bez problemów".
To zdjęcie, wykonane z pokładu statku kosmicznego Apollo 8, ukazuje skłębone chmury ziemskiej atmosfery. To one odbijają promienie słoneczne i sprawiają, że nasza planeta jest pełna blasku.
Barwy zorzy polarnej (aurora borealis) kontrastują z usianą gwiazdami czernią alaskańskiego nieba. To zjawisko jest wynikiem oddziaływania naładowanych cząsteczek w jonosferze.
Cztery warsty
Ziemska atmosfera rozciąga się od powierzchni globu i przechodzi niezauważalnie w przestrzeń kosmiczną. Jest zbudowana z czterech głównych warstw.
TERMOSFERA
Ta najbardziej rozrzedzona warstwa stanowi zaledwie 0,001% masy powietrza w atmosferze. Tworzą ją jonosfera i magnetosfera. Temperatura tu wzrasta i może osiągać 1200oC na wysokości 480 km.
MEZOSFERA
Cechuje tę warstwę gwałtowny spadek temperatury. Powietrze jest bardzo rzadkie, a temperatura w mezopauzie - najzimniejszej warstwie atmosfery - spada do -90oC.
STRATOSFERA
Temperatura w dolnej części tej warstwy wynosi około -55oC, lecz wzrasta wraz z wysokością wskutek ciepła wydzielonego przez ozon - gaz, który chroni zeimię przed promieniowaniem nadfielotowym. Stratopauza - na wysokości 50 km , oddziela stratosferę od kolejnej warstwy.
TROPOSFERA
Jest warstwą najbliższą powierzchni ziemi. Ma największą gęstość. Stanowi ona 80% masy powietrza we wszystkich warstwach. Tu kształtuje się pogoda. Jej dolna część wchodzi w skład biosfery. Temperatura spada wraz z wysokością o 6,5 oC na kilometr w kierunku tropoauzy, która jest strefą przejściową między troposferą , a następną warstwą.
Najcieplejszy punkt Ziemi znajduje się na Saharze. W Dallol w Etiopi, miejscowości położonej 116 m poniżej poziomu morza, średnia roczna temperatura wynosi 34,4oC.
Wyspa Wrangla, położona za kołem polarnym, w okowach syberyjskiej zimy. Syberia jest olbrzymim obszarem, na którym temperatura potrafi spaść nawet ponizej - 70 oC.
Rowerzyści stwierdzili, że dzielenie dróg z samochodami emitującymi trujące spaliny, czyni ich podróże szkodliwymi. Wielu zaczęło zakładać maski ochronne
Złowieszcza chmura trujących znieczyszczeń wisi nad Mexico City, gdzie około 20 milionów mieszkańców zmaga się ze skutkami emisji szkodliwych spalin.
Gazy szklarniowe, będące opadami przemysłowymi, zakłócają równowagę atmosfery. Zatrzymują one promieniowanie podczerwone i odbijają je z powrotem ku powierzchni Ziemi. Wywołuje to zjawisko powszechnego wzrostu temperatury.
Ten las na pograniczu Polski i Czech wygląda jak krajobraz po wybuchu bomby atmowej. W rzeczywistości są za to odpowiedzialne kwaśne deszcze powstałe wskutek emisji przemysłowych w krajach dawnego bloku socjalistycznego.
Zanieczyszczenia poweietrza
Ilość zanieczyszczeń dostarczanych codziennie do atmsosfery jest ogromna. Niekiedy emisja ograniczona jest od strefy ciężkiego przemysłu lub wielkich miast. Źródłem zanieczyszcczeń zarówno gazowych, jak i innych, na przykład pestycydami, staje się coraz częściej intensywne rolnictwo. Spaliny samochodowe zawierają związki szkodliwe dla płuc, wywołujące astmę lub bronchit. Gazy CFCs niszczą warstwę ozonową i ułatwiają docieranie do Ziemi szkodliwych promieni słonecznych.
Astma u dzieci
Jedno dziecko na siedem (1 milion dzieci w Wielkiej Brytanii) poniżej 18 roku życia cierpi obecnie na dychawicę oskrzelową (astmmę). Liczby te budzą niepokój w innych krajah Europy. Stan zaplany , obejmujący oskrzela, powoduje poważne zaburzenia oddychania. Główne objawy to świsty i uczucie ucisku w klatce piersiowej.
Brak jest niezbitych dowodów że zanoeczyszczenia powietrza wywołują astmę, ale na pewno sprawiają , że schorzenie jest cięższe. Głównym sprawcą są gazy powstające w wyniku oddziaływania promieniowania słonecznego na spaliny uliczne.
Leki pomagaja załagodzić, a nawet zapobiec atakowi astmy. Trwają badania mające na celu wykrycie przyczyny alarmującego nasielania się tej uciążliwej dolegliwosci.
Komentarze
Prześlij komentarz