I. STAROŻYTNOSĆ (Antyk)
1. Najważniejsze teksty antyku:
-mitologia
-eposy
-tragedia
-liryka
2. Starożytność
Nazwą tą ogarniamy ogrom epok - cały dorobek ludzkości przed naszą erą. Kulturę, sztukę, wreszcie literaturę różnych narodów, które zaistniały przed narodzinami Chrystusa. Dlatego bez zdziwienia wrzucamy do tygla starożytności różnne dzieła i dzieje literatur: "Biblię", dorobek starożytnej Grecji i Rzymu, i Dalekiego Wschodu: Babilonii, Egiptu, Japonii itd. I mity greeckie, i dzieje Gilgamesza, i delikatne, dawne, japońskie haiku - to starożytność. Bajeczna i niezwykle pojemna. Wycinek "obowiązujący" licealistę jest - mniej niż skromny.
3. Antyk
to termin tradycyjnie przypisany kulturze starożytnej Grecji i Rzymu. Jest więc jakby "podzbiorem" starożytności. Ogarnia dorobek ludzi żyjących przed naszą erą w basenie Morza Śródziemnego. Tę kulturę uważamy za swoje dziedzictwo, obok "Biblii" - główne źródło kształtujące poglądy etyczne, estetyczne naszej cywilizacji.
4. Klasyczny
Oznacza dziś w naszych mniemaniach te kierunki w literaturze, sztuce czy fiolozofii, które nawiązują do ustaleń i norm klasycznych, uznają je za wzorcowe, pragną naśladować. Sztukę antyku zaczęto nazywać "klasyczną" (niezupełnie słusznie, bowiem "klasyczny" był tylko jeden z jej okresów), prądy nawiązujące do niej: klasycznymi i neoklasycznymi. Również w mowie klasyczny - dotyczący uznanych, ustalonych norm czy dzieł (klasyka filmu, literatury itp.)
5. Okresy
okres archaiczny
-wiek VIII - VI p.n.e.
okres klasyczny
-wiek V-IV p.n.e., epoka helleńska
okres hellenistyczny
-wiek III/IV- I p.n.e., epoka hellenistyczna
okres rzymski
-wiek I - I n.e., okres chrześcijański
-wiek III-V n.e., literatura starogalicka
6. Periodyzacja starożytności
a) Grecja (Ateny)
-wazny osrodek handlu i rzemiosla
-agora - gl.plac miasta
-akropol - wapienne wzgorze na ktorym znajdowaly sie swiatynie
-VIII-VI w. p.n.e okres archaiczny
*VII w. p.n.e. wiek epiki - Homer
*VII/VI w. p.n.e., wiek liryki - Safona, Anakreont, Ezop
-okres klasyczny V w. p.n.e., wiek dramatu
*Ajschylos, Sofokles, Eurypides
-okres hellenistyczny IV-I w. p.n.e.
*IV - wiek filozofów: Platon, Arystoteles
*III - sielanki Teokryta
*II - wiek epigramatu
* 33 r.. n.e. - śmierć Chrystusa
b) Rzym (polwysep)
- oblewaja Morza Tyrenskie, jonskie, Azjatckie, Srodziemne
-753 p.n.e - założenie Rzymu
-slyszal z budowy drog "wszystkie drogi prowadza do Rzymu"
-akwedukt - wodociagi
-Forum Romanum - centralny plac w Rzymie
-termy - lazimnie
-Okres Republiki - 30 r. p.n.e. - Juliusz Cezar
-Okres Cesarstwa - I w. p.n.e. - loty wiek poezji rzaymskiej: Wergiliusz, Horacy, Owidiusz
*I w. n.e. : Owidiusz, Seneka, Tacyt, Petroniusz
*IIw. n.e. : Marek Aureliusz
*III-V w. n.e., ekspansja chrześcijan
c) Biblia
-XIX w. p.n.e. - czasy Abrahama
-XII w. p.n.e. - wyjście Żydów z Egiptu pod wodzą Mojżesza
-VIII-VI w. p.n.e. -psalmy i pisma proroków
-V w. p.n.e. Księga Hioba
-IV w. p.n.e. - Pieśń nad Pieśniami
-I w. n.e. - Nowy Testament
d) Babilon
- nad rzeka Eufrat
- miasto ksztalt kwadratu
-otoczone grubym murem
-"wiszace ogrody" - na rokaz Nabuchinira II dla jego zony - dochach i trasach palacowych
h) Inne kultury
-XVII w. p.n.e. - Kodeksy Hammurabiego, epos o Gilgameszu
-XIV w. p.n.e. - faraon Tutenchamon . w Egipcie
-XII w. p.n.e. - upadek Troi Homerowej
-VI/V w. p.n.e. - Konfucjusz w Chinach
-II- V w. n.e.
7. "Złoty wiek"
Złotym wiekiem określamy wspaniałą dawną epokę - przedział czasu, który miał miejsce w Atenach w V i IV w. p.n.e.. Był to okres, w którym nastapił ogromny rozkwit filozofii, literatury, architektury i rzeźby. W ty, czasie w Atenach powstawały najgłośniejsze, najstotniejsze dzieła, a takze rozkwitła demokracja ateńska . Dlatego też ten właśnie przedziały historii Grecji nazywa się złotym wiekiem . Przenośnie jest to wiek idealny, wspaniały etap, który ludzkosć utraciła i którego dąży, marzy o jego powrocie najdawniejszy okres mitologicznej historii świata.
8. Prawa dziecka
-calkowita wladza rodzicow nad dziecmi, laczne z prawem sprzedany w niewole
-oswiata dostepna tylko dla nielicznych
-obowiazek pomagania doroslym od najmlodszych lat
9. Prawa czlowieka
-kobieta nie pelni funkcji publicznej, nie mala mozliwosc decydowania o sobie (to prawo mial maz)
10. Wychowanie mlodziezy
-zaczyna nauke od 7 roku zycia
-ucza historii ojczystej
a) Ateny
- rodzice zatrudniali prywatnych nauczycieli
b) Sparta
-zajmowalo sie panstwo
-dbano tez o sprawnosc fizyczna dziewczat
-uczono wyslawiania sie w sposob zwiezly i tresliwy
11. Zmarli - Grecja i Rzym
- grzebano zmarlych przed zachodem Slonca by nie obrazac Boga Slonca
-placzki, wkladali naczynia - grzeb
-cialo biednych wrzucono do wspolnych mogil lub palono na stosie
12. 73 p.n.e. zalozenie Sparty
13. Bogowie Egiptu
- Re - Slonca
- Amon - Stworca
- Ozyrys - zmarl
- Izyda - Ksiezyca
- Set - Ciemnosci
14. Bogowie Mezopotamii:
- Anu - nieba
- Szamsz - Slonca
- Sin - Ksiezyca
- Ee - zmarlych
15. Urzednicy w Rzymie
- konsul
- cenzor
- trybuna ludzi
16. Architektura
a) Kolumna
- element architektoniczny, podpora pionowa, pelni role ozdoby
- glowica (kapitel), trzon, baza
b) Kolumnada
- rzad kolumn otoczonych belkowanie lub arkadami
c) Kariatydy
- sylwetki kobiet zamiast kolumn
d) trzy style greckie
- dorycki
- jonski
- korycki
e) Rzezbione Greccy
- Figiasz "Atena", "Zeus"
- Myron "Dyskopol"
17. Zdobycz intelektualna Egiptu i Mezopotamii
- obliczenie wylewu Nilu
- podzial roku na 12 miesiecy i obliczyli ze rok mial 365 dni
- obliczenie powierzchni i obwodu figur i byl geometrycznych
- balsamowanie zmarlych anatomia czlowieka znane
-umieli lezyc za pomoca lekow
18. Miara w Mezopotomia:
-lokiec
-kopa 60 sztuk
-doba 24h
-1h - 60 min
II. Literatura starożytnej Grecji
1. Klasycyzm
Aby wyjaśnić znaczenie tego terminu, warto przypomnieć, iż pochodzi on od słowa classicus - tzn. wzorowy, pierwszorzędny, doskonały. Za taki właśnie doskonały wzór uznano sztukę antyku i na długie wieki określiła ona kryteria piękna i poprawności w kręgu kultury europejskiej. Stąd terminem "klasycyzm" określamy nie tylko twórczosć starożytnych artystów, lecz także póżniejsze prądy artystyczne odwołujące się od źródeł antycznych. Przykładem takiej epoki przywołującej klasyczne piękno i kanony ustalone w starożytności może być sztuka renesansu lub oświecenia. Tworzą one w swoim dorobku dzieła klasyczne - czyli nawiązujące do form, motywów tematycznych i wymogów ustalonych w antyku. Terminem pochodnym od klasycyzmu jest także "klasyka" - inaczej zbiór dzieł uznanych i cenionych w tradycji danego kręgu kulturowego: np. klasyka polska to dzieł uznanych i cenionych w tradycji danego kręgu kulturowego: np. klasyka polska to dzieła Mickiewicza, do klasyki rosyjskiej można zaliczyć twórczosć Lwa Tołstoja, do klasyki europejskiej dzieła Balzaka czy Cervantesa.
2. Kim był Homer?
Pierwszy epik, autor "Iliady i Odysei", najprawdopodobniej pochodził z greckiej wyspy Chios. Imię - Homer (ślepiec) - sugeruje, iż był niewidomy, tego jednak nie wiemy na pewno. homer jest postacią dość tajemniczą, niektórzy badacze w ogóle kwestionują jego istnienie. najnowsze wyniki badań przeczytałyby jednak obrazoburczemu pomysłowi, iż Homera w ogóle nie było. Według analizy komputerowych "Iliada i Odyseja" postwały w XIII w. p.n.e. i stworzył je ten sam człowiek. Opiewał wojnę sprzed czterystu lat. Odrysował w swoich poematach świat srtarożytnej, archaicznej Grecji, stworzył także wzór eposu. Sam Homer był autorytetem już w starożytności. na przykład młody uczeń - Ateńczyk - w V w. p.n.e. wkuwał na pamięć wersety, a potem coraz większe fragmenty eposów Homerowych. "Rośniemy i jest on ciągle przy nas" - mowił o nim z szacunkiem Herodot. "Homer poucza o wszystkim, co powinien wiedzieć czlowiek godny swej nazwy: o zajęciach ludzkich podczas wojny i pokoju, o zawodach, polityce i dyplomacji, o mądrosci, dobrych obyczajach, odwadze, obowiązkach względem rodziców i bogów ..." - czytamu w "Życiu codziennym w Grecji za czasów Peryklesa".
3. Co to jest kwestia homerycka?
Zasadnicze różnice w sposobie pojmowania i opisywania rzeczywistości między "Iladą" a "Odyseją", zupełnie różne zobrazowanie postaci Odysa - jednego z głównych bohaterów obu utworów (jego charakteru, poglądów, poczynań i wypowiedzi), a także drobne, choć wyraźne odmienności w strukturze tzw. porównań homeryckich - jednego z najbardziej charakterystycznych elementów twórczosci homera, powodowały, że od wielu wieków badacze zastanawiają sie nad faktycznym autorstwem "Iliady" i "Odysei".
Francuscy badacze w wieku XVII wpadali na pomysł, że eposy wyodzą się z twórczości wędrownych śpiewaków. Potem twierdzono, że "Iliada" i "Odyseja" funkcjonowały jako twórczość ustna, a spisano je dopiero w VI w. p.n.e.. Wiek XIX wniósł tezy nowy:
-oba dzieła napisał jednak ten sam człowiek;
-są to zbiory poematów różnych twórców sumujące mity z przekazów ustnych.
Współcześnie do analizy obu tekstów wykorzystano nawet komputery, ale kwestia ta pozostanie raczej otwarta, choć podobieństwo tekstów sugerowałoby jednego autora: i "Iliady", i "Odyseja" są utworami bardzo obszernymi, obydwa pokazują świat dworski, pisaane są podobnym językiem.
4. Periotyzacja epoki starożytnej.
Periodyzacja to podział na okresy i podokresy. Epoka starożytna stnowi ogromny przedział czasu - jest to przecież ponad 10 wieków różnej kultury, dziejów historii i obyczajów. Nlaeży pamięć, że w obszarze najbliższym nam geograficznie epokę tę określiły cywilizacje: najpierw świat starożytnej Grecji, potem zaś Imperium Rzymskie. Dlatego oddzielnie mówimy o literaturze grecji i rzymskiej. Poza tym trzeba wziąć pod uwagę starożytny Wschód: Sumerów, Babiliończyków, Asyryjczyków, którzy tworzyli swoje kultury. Obok antyku drugim, równoległym i równie ważnym źrodłem naszej kultury jest Biblia.
Natomiast literaturę starożytną możemy dzielić na okresy wg powstania, od IX w. p.n.e. - gdyż wówczas przyjęto w Grecji za pośrednictwiem Fenicjan pismo prasemickie. Początki literatury greckej wiążemy z imieniem i twórczością Homera. Natomiast literaturę grecką dzielimy na okresy z reguły nazywane wg gatunku, który w danym czasie panował. I tak:
VIII w. p.n.e. - to wiek epiki
VII - VI w. p.n.e. - to wiek liryki
V w. p.n.e. - to wiek dramatu
IV w. wiek filozofów: Plantona, Arystotelesa
III w. p.n.e. - epoka epigramatu
Starożytny Rzym przejął dziedzictwo kulturowe Grecji w dziedzinie wierzeń, mitów a także literatury. Miał jednak i własnych wielkich twórców tej miary co Horacy czzy Wergiliusz. Można dokonać następującego podziału tej literatury:
III/II w. p.n.e. -początek poezji
I w. p.n.e - epoka Wergiliusza i horacego
I w. n.e. tworzą Owidiusz, Seneka, Tacyt
II w. n.e. - pisma filozoficzne Marka Aureliusza
III-V w. n.e. - rozwój i ekspansja kultury chrześcijańskiej
1. Najważniejsze teksty antyku:
-mitologia
-eposy
-tragedia
-liryka
2. Starożytność
Nazwą tą ogarniamy ogrom epok - cały dorobek ludzkości przed naszą erą. Kulturę, sztukę, wreszcie literaturę różnych narodów, które zaistniały przed narodzinami Chrystusa. Dlatego bez zdziwienia wrzucamy do tygla starożytności różnne dzieła i dzieje literatur: "Biblię", dorobek starożytnej Grecji i Rzymu, i Dalekiego Wschodu: Babilonii, Egiptu, Japonii itd. I mity greeckie, i dzieje Gilgamesza, i delikatne, dawne, japońskie haiku - to starożytność. Bajeczna i niezwykle pojemna. Wycinek "obowiązujący" licealistę jest - mniej niż skromny.
3. Antyk
to termin tradycyjnie przypisany kulturze starożytnej Grecji i Rzymu. Jest więc jakby "podzbiorem" starożytności. Ogarnia dorobek ludzi żyjących przed naszą erą w basenie Morza Śródziemnego. Tę kulturę uważamy za swoje dziedzictwo, obok "Biblii" - główne źródło kształtujące poglądy etyczne, estetyczne naszej cywilizacji.
4. Klasyczny
Oznacza dziś w naszych mniemaniach te kierunki w literaturze, sztuce czy fiolozofii, które nawiązują do ustaleń i norm klasycznych, uznają je za wzorcowe, pragną naśladować. Sztukę antyku zaczęto nazywać "klasyczną" (niezupełnie słusznie, bowiem "klasyczny" był tylko jeden z jej okresów), prądy nawiązujące do niej: klasycznymi i neoklasycznymi. Również w mowie klasyczny - dotyczący uznanych, ustalonych norm czy dzieł (klasyka filmu, literatury itp.)
5. Okresy
okres archaiczny
-wiek VIII - VI p.n.e.
okres klasyczny
-wiek V-IV p.n.e., epoka helleńska
okres hellenistyczny
-wiek III/IV- I p.n.e., epoka hellenistyczna
okres rzymski
-wiek I - I n.e., okres chrześcijański
-wiek III-V n.e., literatura starogalicka
6. Periodyzacja starożytności
a) Grecja (Ateny)
-wazny osrodek handlu i rzemiosla
-agora - gl.plac miasta
-akropol - wapienne wzgorze na ktorym znajdowaly sie swiatynie
-VIII-VI w. p.n.e okres archaiczny
*VII w. p.n.e. wiek epiki - Homer
*VII/VI w. p.n.e., wiek liryki - Safona, Anakreont, Ezop
-okres klasyczny V w. p.n.e., wiek dramatu
*Ajschylos, Sofokles, Eurypides
-okres hellenistyczny IV-I w. p.n.e.
*IV - wiek filozofów: Platon, Arystoteles
*III - sielanki Teokryta
*II - wiek epigramatu
* 33 r.. n.e. - śmierć Chrystusa
b) Rzym (polwysep)
- oblewaja Morza Tyrenskie, jonskie, Azjatckie, Srodziemne
-753 p.n.e - założenie Rzymu
-slyszal z budowy drog "wszystkie drogi prowadza do Rzymu"
-akwedukt - wodociagi
-Forum Romanum - centralny plac w Rzymie
-termy - lazimnie
-Okres Republiki - 30 r. p.n.e. - Juliusz Cezar
-Okres Cesarstwa - I w. p.n.e. - loty wiek poezji rzaymskiej: Wergiliusz, Horacy, Owidiusz
*I w. n.e. : Owidiusz, Seneka, Tacyt, Petroniusz
*IIw. n.e. : Marek Aureliusz
*III-V w. n.e., ekspansja chrześcijan
c) Biblia
-XIX w. p.n.e. - czasy Abrahama
-XII w. p.n.e. - wyjście Żydów z Egiptu pod wodzą Mojżesza
-VIII-VI w. p.n.e. -psalmy i pisma proroków
-V w. p.n.e. Księga Hioba
-IV w. p.n.e. - Pieśń nad Pieśniami
-I w. n.e. - Nowy Testament
d) Babilon
- nad rzeka Eufrat
- miasto ksztalt kwadratu
-otoczone grubym murem
-"wiszace ogrody" - na rokaz Nabuchinira II dla jego zony - dochach i trasach palacowych
h) Inne kultury
-XVII w. p.n.e. - Kodeksy Hammurabiego, epos o Gilgameszu
-XIV w. p.n.e. - faraon Tutenchamon . w Egipcie
-XII w. p.n.e. - upadek Troi Homerowej
-VI/V w. p.n.e. - Konfucjusz w Chinach
-II- V w. n.e.
7. "Złoty wiek"
Złotym wiekiem określamy wspaniałą dawną epokę - przedział czasu, który miał miejsce w Atenach w V i IV w. p.n.e.. Był to okres, w którym nastapił ogromny rozkwit filozofii, literatury, architektury i rzeźby. W ty, czasie w Atenach powstawały najgłośniejsze, najstotniejsze dzieła, a takze rozkwitła demokracja ateńska . Dlatego też ten właśnie przedziały historii Grecji nazywa się złotym wiekiem . Przenośnie jest to wiek idealny, wspaniały etap, który ludzkosć utraciła i którego dąży, marzy o jego powrocie najdawniejszy okres mitologicznej historii świata.
8. Prawa dziecka
-calkowita wladza rodzicow nad dziecmi, laczne z prawem sprzedany w niewole
-oswiata dostepna tylko dla nielicznych
-obowiazek pomagania doroslym od najmlodszych lat
9. Prawa czlowieka
-kobieta nie pelni funkcji publicznej, nie mala mozliwosc decydowania o sobie (to prawo mial maz)
10. Wychowanie mlodziezy
-zaczyna nauke od 7 roku zycia
-ucza historii ojczystej
a) Ateny
- rodzice zatrudniali prywatnych nauczycieli
b) Sparta
-zajmowalo sie panstwo
-dbano tez o sprawnosc fizyczna dziewczat
-uczono wyslawiania sie w sposob zwiezly i tresliwy
11. Zmarli - Grecja i Rzym
- grzebano zmarlych przed zachodem Slonca by nie obrazac Boga Slonca
-placzki, wkladali naczynia - grzeb
-cialo biednych wrzucono do wspolnych mogil lub palono na stosie
12. 73 p.n.e. zalozenie Sparty
13. Bogowie Egiptu
- Re - Slonca
- Amon - Stworca
- Ozyrys - zmarl
- Izyda - Ksiezyca
- Set - Ciemnosci
14. Bogowie Mezopotamii:
- Anu - nieba
- Szamsz - Slonca
- Sin - Ksiezyca
- Ee - zmarlych
15. Urzednicy w Rzymie
- konsul
- cenzor
- trybuna ludzi
16. Architektura
a) Kolumna
- element architektoniczny, podpora pionowa, pelni role ozdoby
- glowica (kapitel), trzon, baza
b) Kolumnada
- rzad kolumn otoczonych belkowanie lub arkadami
c) Kariatydy
- sylwetki kobiet zamiast kolumn
d) trzy style greckie
- dorycki
- jonski
- korycki
e) Rzezbione Greccy
- Figiasz "Atena", "Zeus"
- Myron "Dyskopol"
17. Zdobycz intelektualna Egiptu i Mezopotamii
- obliczenie wylewu Nilu
- podzial roku na 12 miesiecy i obliczyli ze rok mial 365 dni
- obliczenie powierzchni i obwodu figur i byl geometrycznych
- balsamowanie zmarlych anatomia czlowieka znane
-umieli lezyc za pomoca lekow
18. Miara w Mezopotomia:
-lokiec
-kopa 60 sztuk
-doba 24h
-1h - 60 min
II. Literatura starożytnej Grecji
1. Klasycyzm
Aby wyjaśnić znaczenie tego terminu, warto przypomnieć, iż pochodzi on od słowa classicus - tzn. wzorowy, pierwszorzędny, doskonały. Za taki właśnie doskonały wzór uznano sztukę antyku i na długie wieki określiła ona kryteria piękna i poprawności w kręgu kultury europejskiej. Stąd terminem "klasycyzm" określamy nie tylko twórczosć starożytnych artystów, lecz także póżniejsze prądy artystyczne odwołujące się od źródeł antycznych. Przykładem takiej epoki przywołującej klasyczne piękno i kanony ustalone w starożytności może być sztuka renesansu lub oświecenia. Tworzą one w swoim dorobku dzieła klasyczne - czyli nawiązujące do form, motywów tematycznych i wymogów ustalonych w antyku. Terminem pochodnym od klasycyzmu jest także "klasyka" - inaczej zbiór dzieł uznanych i cenionych w tradycji danego kręgu kulturowego: np. klasyka polska to dzieł uznanych i cenionych w tradycji danego kręgu kulturowego: np. klasyka polska to dzieła Mickiewicza, do klasyki rosyjskiej można zaliczyć twórczosć Lwa Tołstoja, do klasyki europejskiej dzieła Balzaka czy Cervantesa.
2. Kim był Homer?
Pierwszy epik, autor "Iliady i Odysei", najprawdopodobniej pochodził z greckiej wyspy Chios. Imię - Homer (ślepiec) - sugeruje, iż był niewidomy, tego jednak nie wiemy na pewno. homer jest postacią dość tajemniczą, niektórzy badacze w ogóle kwestionują jego istnienie. najnowsze wyniki badań przeczytałyby jednak obrazoburczemu pomysłowi, iż Homera w ogóle nie było. Według analizy komputerowych "Iliada i Odyseja" postwały w XIII w. p.n.e. i stworzył je ten sam człowiek. Opiewał wojnę sprzed czterystu lat. Odrysował w swoich poematach świat srtarożytnej, archaicznej Grecji, stworzył także wzór eposu. Sam Homer był autorytetem już w starożytności. na przykład młody uczeń - Ateńczyk - w V w. p.n.e. wkuwał na pamięć wersety, a potem coraz większe fragmenty eposów Homerowych. "Rośniemy i jest on ciągle przy nas" - mowił o nim z szacunkiem Herodot. "Homer poucza o wszystkim, co powinien wiedzieć czlowiek godny swej nazwy: o zajęciach ludzkich podczas wojny i pokoju, o zawodach, polityce i dyplomacji, o mądrosci, dobrych obyczajach, odwadze, obowiązkach względem rodziców i bogów ..." - czytamu w "Życiu codziennym w Grecji za czasów Peryklesa".
3. Co to jest kwestia homerycka?
Zasadnicze różnice w sposobie pojmowania i opisywania rzeczywistości między "Iladą" a "Odyseją", zupełnie różne zobrazowanie postaci Odysa - jednego z głównych bohaterów obu utworów (jego charakteru, poglądów, poczynań i wypowiedzi), a także drobne, choć wyraźne odmienności w strukturze tzw. porównań homeryckich - jednego z najbardziej charakterystycznych elementów twórczosci homera, powodowały, że od wielu wieków badacze zastanawiają sie nad faktycznym autorstwem "Iliady" i "Odysei".
Francuscy badacze w wieku XVII wpadali na pomysł, że eposy wyodzą się z twórczości wędrownych śpiewaków. Potem twierdzono, że "Iliada" i "Odyseja" funkcjonowały jako twórczość ustna, a spisano je dopiero w VI w. p.n.e.. Wiek XIX wniósł tezy nowy:
-oba dzieła napisał jednak ten sam człowiek;
-są to zbiory poematów różnych twórców sumujące mity z przekazów ustnych.
Współcześnie do analizy obu tekstów wykorzystano nawet komputery, ale kwestia ta pozostanie raczej otwarta, choć podobieństwo tekstów sugerowałoby jednego autora: i "Iliady", i "Odyseja" są utworami bardzo obszernymi, obydwa pokazują świat dworski, pisaane są podobnym językiem.
4. Periotyzacja epoki starożytnej.
Periodyzacja to podział na okresy i podokresy. Epoka starożytna stnowi ogromny przedział czasu - jest to przecież ponad 10 wieków różnej kultury, dziejów historii i obyczajów. Nlaeży pamięć, że w obszarze najbliższym nam geograficznie epokę tę określiły cywilizacje: najpierw świat starożytnej Grecji, potem zaś Imperium Rzymskie. Dlatego oddzielnie mówimy o literaturze grecji i rzymskiej. Poza tym trzeba wziąć pod uwagę starożytny Wschód: Sumerów, Babiliończyków, Asyryjczyków, którzy tworzyli swoje kultury. Obok antyku drugim, równoległym i równie ważnym źrodłem naszej kultury jest Biblia.
Natomiast literaturę starożytną możemy dzielić na okresy wg powstania, od IX w. p.n.e. - gdyż wówczas przyjęto w Grecji za pośrednictwiem Fenicjan pismo prasemickie. Początki literatury greckej wiążemy z imieniem i twórczością Homera. Natomiast literaturę grecką dzielimy na okresy z reguły nazywane wg gatunku, który w danym czasie panował. I tak:
VIII w. p.n.e. - to wiek epiki
VII - VI w. p.n.e. - to wiek liryki
V w. p.n.e. - to wiek dramatu
IV w. wiek filozofów: Plantona, Arystotelesa
III w. p.n.e. - epoka epigramatu
Starożytny Rzym przejął dziedzictwo kulturowe Grecji w dziedzinie wierzeń, mitów a także literatury. Miał jednak i własnych wielkich twórców tej miary co Horacy czzy Wergiliusz. Można dokonać następującego podziału tej literatury:
III/II w. p.n.e. -początek poezji
I w. p.n.e - epoka Wergiliusza i horacego
I w. n.e. tworzą Owidiusz, Seneka, Tacyt
II w. n.e. - pisma filozoficzne Marka Aureliusza
III-V w. n.e. - rozwój i ekspansja kultury chrześcijańskiej
Komentarze
Prześlij komentarz