essntial

1. Podstawowe pojecia i prawa chemiczne Masa atomowa i czasteczkowa - poniewaz masy atomow i czasteczek sa niezmiernie male (masa atomu wodoru = 1,67x10^-24 g) i niewygodnie sie nimi poslugiwac, wprowadzono pojecie wzglednej masy atomowej, ktorej jednostka jes: 1 u = 1/12 masy atomu wegla ^12 C = 1,66 x10^-24 g Masa czasteczkowa jest suma mas atomowych pierwiastkow wchodzacych w sklad czasteczki. Mol - nigdy wlasciwie nie mamy do czynienia z pojedynczym atomem lub czasteczka, lecz z ogromna liczba tych atomow czy czasteczek. Dlatego wprowadzono pojecie "chemicznego tuzina" - zwanego molem. Mol to tyle atomow (czasteczek, jonow ...), ile atomow wegla znajduje sie w 12 g wegla ^12C. Ta liczba nazywa sie liczba Avogardo i wynosi N_A = 6, 023 x 10^23 Masa molowa - to masa jednego mola danej substancji. Jest ona liczbowo rwna masie atomowej lub czasteczkowej wyrazonej w [g/mol]. Objetosc jednego mola - wszystkich gazow w tym samych warunkach cisnienia i temperatury ...

1. Tluszcze a) roslinne (ciekle) b) zwierzece (stale) 2. Tluszcze sa to estry wyzszych kwasow organicznych i gliceryny. 3. Wlasciwosci wluszczowe -nie rozupuszczalne w wodzie -lzejsze od wody -odporne na wysokie temperatury -palne -rozpuszczalne w ... -zostawiaja tluste plamy 4. Zmydlanie tluszcza - jest to zmiana tluszczu w mydlo  w reakcji NaOH, KOH. Jest to reakcja tluszczu z zasada sodowa lub potasowa w wyniku ktorej powstaje mydlo. tluszcz + NaOH (KOH) -> mydlo + gliceryna 5. Utwardzanie tluszczu - jest to reakcja tluszczu cieklego (oleju) z wodorem w wyniku, ktorej powstaje tluszcz staly (margaryna) 6. Nasycenie tluszczow

1. Proby zjodnoczenia Polski -proby ksiazat Polskich : Henryk Brodaty i Henryk Poborzny. -Przemysl II 1295 krol Polski skladajacy sie z wielkopolski i pomorza Gdanskiego -smierc Przemysla II z rak Brandenburczykow. 2. Po smierci Przemysla II, ksiaze kujaw Wladyslaw Lokietek opanowal Wielkopolske i Pomorze Gdanskie, przeciwko niego wystapil krol Czeski Waclaw II wladajacy malopolska. Lokietka ucieka z kraju. 3. Waclaw II 1300 krolem Polski (Gniezno). Waclaw III (zamordowany). 4. Lokietek wraca opanowuje : Malopolske, Kujawy , Pomorze Gdanskie. 5. 1308 r. Pomorze gdanskie zajete przez Krzyzakow. 6. Bunt niemieckiego mieszczanstwa w Krakowie kierowany przez wojta Alberta 1320 r. Lokietek zdobyl miasto i ukaral kazdeggo, scinano glowe kazdemu kto nie umial poprawnie wymowic slow: soczewica, kolo, miele, mlyn. 7. 1314r. Lokietek opanowuje Wielkopolske. 8. 1320r. - koronacja Lokietka na Wawelu. 9. Proces w inowroclawiu z Krzyzakami o zabor pomorza. 10. Wojna z Krzyzaka...

1. Sasiedzi Polski polnocni i polnocno-wschodni: -Prusowie -Jacwingowie -Litwini 2. 1226 rok - Kondrat Mazowieckisprowadza do Polski Zakon szpitala N.M.P. domu niemieckiego - Podboj Prus - Powstanie panstwa Krzyzackiego - Przeniesienie stolicy z Wenecji do Malborka (Marienburga) - 1309 r. Mongolowie Mongolowie prowadzili koczownicy tryb zycia. Hodowli roznorodne zwierzeta przedewszystkim konie na dalekiej Syberii. Tymudzyn (zwany pozniej Czyngis -han) zjednoczyl moglskie plemiona w 1206 r. Niedlugo potym koczownicze plemiona mongolow podbili chiny, to bylo bardzo przelomowym znaczeniem , gdyz plemiona sciagnely chinskich rzemieslnikow, ktorzy przyniesli na stepy roznorone umiejetnosci. gdy koczownicy opanowali cale Chiny, ruszyli na podboj Azji Srodkowej i Rusi. 1223r. mongolowie zajeli dwa stepy nad Wolga i Morzem Czarnym.

Boleslaw Krzywousty -Wladyslaw II Wygnaniec (Slask) -Kazimierz Sprawiedliwy (nic nie dostal) -Boleslaw Kedzierzawy (Mazowsze i Kujawy) -Mieszko III Stary (Wielkopolska) -Henryk Sandomierski (Sandomierskie ziemie) Senior - najstarszy z braci , oprocz wlasnej dzielnicy mial dzielnice senioralna i wladze zwierzchnia nad swoimi bracmi. 1138 r. - podzial Polski na dzielnice (po smierci Krzywoustego) 1320 r - koniec podzialu Polski na dzielnice Saga rodu Piastow (XII i XIII w.) Syn Boleslawa Krzywoustego, Wladyslaw II chcial wygna c braci. Ale wiekszosc ludzi moznych stawilo sie za pokrzywdzonymi bracmi Wladyslawa II. Arcybiskup zucil wielka klatwe na krola. Wlasyslawowi zostalo tylko jedno wyjscie zwane emigracja i tak wlasnie dostal przydomek Wygnaniec. Kolejnym seniorem byl Boleslaw Kedzierzawy , zadzil on w zgodzie ze swoimi bracmi. Cesarz Fredryk Barbarossa ujal sie za W. Wygnancem i razem napadli na Polske. Kedzierzawy niedal sobie rady i byl zmuszony do zlozenia lenna...

Wladyslaw Herman (1079-1102) -Zbigniew (1102-1107) - ucieka z kraju do cesarza henryka -Boleslaw Smialy (1102-1138) Wojna polsko-niemiecka -oborna Glogowa - 1109 -Psie Pole - 1109 Po wygnaniu Boleslawa Smialego Po wygnaniu Boleslawa Smialego, miejsce Boleslawa zajal jego brat , Wladyslaw Herman. Byl wiernym wasalem Niemcow. Do wladzy doszedl z krzywda dla brata. Niedlugo po tym, Polske podzielono na trzy czesci. Zbigniew otrzymal Wielkopolske, Boleslaw Slask i Malopolske, a ksiaze otrzymal Plock (w dzisiejszym Mazowszu). Kiedy Herman zmarl, Zbigniew bez zgody brata zajal ziemie po ojcu. Boleslaw chcial zjednoczyc narod i pomiedzy bracmi doszlo do wojny. Boleslaw mial wiecej rycerzy i moznych wiec Zbigniew zmuszony byl do ucieczki. Uciekl do Henryka V i Czesi ruszyli na Polske lecz Boleslaw obronil grud Glolowa. Po kilku latach Boleslaw pozwolil wrocic swojemu bratu do ojczyzny i wkrotce rozkazal oslepic Zbigniewa i niedlugo po tym zmarl. Chrystanizacja Pomorza Boleslaw ...

Turcy Sledzccy W XI wieku pojawila sie bliska potega na bliskim wschodzie. Jedno z plemion przyjelo religie  Islam i zaczeli podbijac ziemie arabskie. Biesiadstwa, ktorych dopuscili sie turcy nasuneli papiezowi Urbanowi II mysl rozpetania wojny swiatowej z turkami. Pierwsza krucjata Przemowienie ppapieza zorganizowalo wszystkich z wielkim zapalem do wojny. Po duzej przeprawie do Azji armia krzyzacka odniosla pare zwyciestw nad wojskami Sultana. Gdy doszli do Jerozolimy urzadzili tam wielka i okrutna masakre ludnosci. Krolestwo Jerozolimskie Gotfryd, dowodzca wojsk chrzescijanskich, zaczol wladac w miescie i obja obrone nad grobem Swietego. Baldawim mial miasto hierariczne. W Jerozolimskim krolestwie kupcy i rycerze byli uprzywilowana mniejszoscia.

1122 - kontorsad (umowa) 1. Systuacja w kosciele sredniowiecznym W sredniowiecznej Europie najwysza wladze swiecka sprawowal cesarz Niemiec. najwysza wladze duchowna papiez. Istnialo przekonanie, ze Europa stanowila jednosc. jedno cialo jakim byla chrzescijanska Europa miala dwie glowy cesarz i papiez. W czasach Ottonow wladzy cesarskiej podlegali. Cesarz decydowal kto zostanie papiezem W 1059 - papiez zmienil sposob powlywania biskupa Rzymu, wczesniej wybieralo duchowienstwo a teraz konklawe. Kryzys Kosciola W Europie Zachodniej kosciol pograzony byl w kryzysie w IX i X wieku. Biskupi dostawali duze lenno, ktory jest jego zrodlem utrzymania. Ludzie ktorzy chcieli zatrzymywac (uzyskac) dla siebie lub swoich dzieci stanowisko koscielne, placili. Handel symonia byl bardzo karalny i uwazany za duzy grzech. Cesarstwo Otton I, w 962 roku mianowal sie na cesarza Rzymu. Otton musial sprowokowac piecze nad kosciolem i niedlugo po koronacji udowodnil to. Tylko w Rzymie m...

I. Slowianie wkraczaja na arene dziejow. 1. Gdzue znajdowaly sie pierwotne siedziby Slowian? Na wschod od Polski, ma terenach dzisiejszej Bialorusi i Ukrainy. 2. W jakich  kierunkach rozpoczely sie wedrowki slowian od V w. Jak podzieli sie Slowanie? Slowenanie poszielili sie na Slowian wschodnich, zachodnich i poludniowych. 3. Gdzie i kiedy powstalo panstwa Wielkomorawskie? Powstalo w IX w. na terenie dzisiejszych Czech i Slowacji 4. Na czym polegala metoda Cyryla i Metodego? Na wprowadzeniu chrzescijanstwa do panstwa Wielkomorawskiego. Przetlumaczyli dla Slowian pismo swiete stworzonym przez siebie alfabetem glagolicom. Udoskonalaona jego metoda na czesc Cyryla zwana Cyrylica. 5. Co sie stalo z panstwem Wielkomorawskim? Zostalo zniszczone przez Wegrow. Na gruza panstwa Wielomorawskiego i powstalo panstwo Czeskie. 6. Skad ksiaze kijowski Wlodzimierz przyjal chrzest? Z bizancjum. 7. Skad przybyli wegrzy? Wegrzy przybli z glebi Azji. 8. Gdzie si...

1. Traktat Verdun 843 r. a) Francja Przez X wiek hrabowie Paryza ubiegali sie o odebrani wladzy potomkom Karola Wielkiego. Jeden z Karolingow (dynastia) - hugo Capet zostal krolem. Terytoria Kapetyngow byly niewielkie, reszta krajow znajdowala sie pod wladza  roznych hrabiow i ksiazat. W XII i XIII wieku wladza kapetyngow byla coraz silniejsza. Paryz pomalu stawal sie najwiekszyym miastem w Europie. Krolowie (wladcy) czerpali zyski z roznych jarmarkow. W XIII wieku Francja stala sie wzorem dla wszystkich panstw Europejskich. b) Niemcy Niemcy powstaly dzieki krolestwie wschodniofrankijskim, powstaly one z terytoriow plemiennych Turyngii, Bawarii, Saksonii, Alemanii i Szwabii. Po smierci ostatniego Karolinga ksiazeta Rzeszy do walki o tron krola. W 955  roku wojska Ottona zadaly ostateczna kleske Wegrom.

Feudalizm - ziemia. Narodzil sie w panstwach rzadzonych przez karolingow w XI lub XII wieku rozpochrzesnil sie w Europie. Jest to charakterystyczny dla srendniowiecza uklad stosunkow spolecznych apartych na powiowizaniach lennych. Wasal - czlowiek wolny, ktory wzamian za ziemie skladal innemu czlowiekowi przysiege wolnosci, zobowiazany byl do pomocy i sluzby wojskowej. Senior - pan, odbieral przsiege , zapewnial opieke i nadawal lenno hold  lenny - ceremonia, podczas ktorej wasal przysiegal swojemu Seniorowi wiernosc i sluzbe. Inwestytura - nadanie lenna Wasalowi Drabina Feudalna (struktura spoleczna panstwa feudalnego) 1 - krol (najwyzszy senior) 2 - wasale krolewscy, (seniorzy) biskup, ksiaze 3 - wasale mniejsi, rycerstwo 4 - chlopi, mieszczani Chlopi nienalezeli do tego systemu, nie byli wasalami lecz poddanymi. Podlegali wladzy pana ziemi mieszkali i pracowali. Renta feudalna - swiadczenia chlopa na rzecz pana -renta naturalna (plony) -czynsz -panszc...

1. jak nazywano wikingow? Normanowie, ludzie polnocy. 2. Jak wygladaly lodzie wikingow? Szybkie, dlugie, plytko zanurzone, glowice w sztalcie smokow. 3. Jaki byl cel ich wypraw? Rabunek, zniszczenie, grabienie. 4. Jakie tereny podbili wikingowie? Grenlandia, Islandia, Ameryke 5. Gdzie osiedlili sie mormonowie na poczatku 10 w. ?? We Francji, Sycylii, Afrykii. 6. Jak doszlo do bitwy pod Hastings? (1066) Wladca norwegii (Willhelm) przeplynal Kanal La Manche i w 1066r. doszlo do bitwy w hastings. Po wygraniu wojny Wilhelm mianowal sie krolem Anglii.

1. Chrzest Chlodwiga Frankowie byli plemieniem germanskim w polowie 4 w. n.e. osiedlili sie w Galli. U schylku 5 w.n.e. krol Frankow Chlodwik wypedzil ostatniego przedstawiciela wladzy rzymskiej i powiekszyl swoje panstwo. 496 r. - przyjecie chrztu przez Chldwika (fakt ten mial ogromne znaczenie poniewaaz zlikwidowal podzial na ludnosc romanska i barbarzyncow). Choldwi pochodzil z dynastii merowingow. 2. Krolowie Gnusnii Nastepcy Choldwiga - ostatni z tego rodu nazwano krolami gnusnymi. Ich wladza byla symboliczna. Sprawowali ja urzednicy. Karol Mlot, Pepin Maly Pepin Maly - usowa ostatniego merowinga i sam mianuje sie na krolla Frankow. 3. Panstwo Koscielne Powstalo z ziem ktore odebral Pepin maly Longobardom. Powstalo w srodkowej Italii wladze sprawowal Papiez. Pozostaloscia jest Watykan. 4. Karol Wielki -syn Pepina malego -lata panowania 768-814 -przydomek "Wielki" otrzymal ze wzgledu na to ze byl wspanialym wodzem i zdobywca. -Karol prowadzi woj...

1. Arabia, warunki naturalne i ich wplyw na zycie Beduinoow. Beduini - pasterze, przewodnicy karawan na pustyni. -teren pustynny -wiekszosc mieszkancow na poczatku VII w pendzila koczowniczy tryb zycia. -trudzili sie handlem 2. Machomet (Muchamat), era muzumanska 622 r. - ucieczka W VII w. na Polwyspie Arabskim, w miescie mekka, urodzil sie mezczyzna o imieniu muhammad. Mohamet urodzil sie 570 r. Chlopcu zmarli rodzice, opiekowali sie nim Beduini. Kiedy skonczyl 24 lata pracowal u bogatej wdowy, wkrotce poslubil ja. Islam Jest to naajmlodsza z wielkich religii monoteistycznych, zpoczatkowana w VII w przez Mahometa skupia sie wspolczesnie do 900 mln wyznawcow i przyjmuje istnienie jednego boga Allacha, ktory objawial sie w ciagu wieko za posrednictwem wielu proprokow m.in. Abrahama, Mojzesza , Jana Chrzciciela, Jezusa z nazaretu, z ktorych ostatnim i najwiekszym jest Mahomet. Calosc objawenia bozego zawarta zostala w swietej ksiedze zwanej Koran, w ciagu wiekow istnieni...